Πολλοί περιορίζουν την έννοια της αισθητικής στην εικαστική διάστασή της, κι ακόμη περισσότερο στις καλές τέχνες, στο ωραίο και το καλό.
Σφάλμα ολέθριο για τους ίδιους, κι αν βρίσκονται σε θέση εξουσίας και για τους υπόλοιπους, αφού μπορούν να επιβάλλουν αυτή τους την άποψη. Στην πραγματικότητα η αισθητική περιλαμβάνει όλο το πεδίο της αντίληψης που προκύπτει από τις αισθήσεις. Είναι ένα γνωστικό πεδίο, δυναμικό, με κατεύθυνση και κίνηση, επομένως επεκτεινόμενο τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. Ο χαρακτήρας του, αυτός παρέχει στο υποκείμενο τη δυνατότητα της διακριτικής ικανότητας. Κατ’ ανάγκη αυτή η ικανότητα πρέπει να περιλαμβάνει πρότυπα τόσο του «καλού» όσο και του «κακού», τόσο των σχημάτων, όσο και των τρόπων. Η γνώση αυτή δεν προέρχεται από κάποια μεταφυσική αποκάλυψη αλλά ούτε και από μαθηματική νομιμότητα, είναι γνώση εμπειρική, ικανή ν’ αναπτυχθεί σε κάθε άνθρωπο. Το περιβάλλον, φυσικό και τεχνητό, παίζει κυρίαρχο ρόλο, αφού από αυτό θα αντληθούν τα πρότυπα. Η παιδεία ή η εκπαίδευση είναι δρώμενα που συμβαίνουν μέσα στο περιβάλλον και ουσιαστικά μέρη του, κι απαραίτητα στοιχεία για την ανάπτυξη της αισθητικής αντίληψης. Όπως είναι γνωστό η μορφή ή καλύτερα το σχήμα, αφορά και στις υπόλοιπες αισθήσεις κι όχι μόνον στην όραση. Όταν λέμε σχήμα, εννοούμε κάθε τι που μπορεί να ξεχωρίσει από το όλο, να έχει ταυτότητα, κατηγορηματικό προσδιορισμό, μπορεί να περιγραφεί κι έχει αναγνωρίσιμες ιδιαιτερότητες. Αν αυτό είναι αλήθεια, βάζω αυτή την υπόθεση γιατί ποτέ δεν ξέρει κανείς τι συμβαίνει στην πραγματικότητα, σημαίνει ότι η άλλη αντίληψη, αυτή που προκύπτει από τη λογική διαφέρει από την αισθητική αντίληψη, ή καλύτερα, βρίσκεται σε πιθανότατη αντίθετη κατεύθυνση από αυτή. Το ασύνδετο μεταξύ των αισθήσεων, προκαλεί την ανάγκη της δημιουργίας ενός μαθηματικού συστήματος, ενός κοινού πλαισίου μέσα στο οποίο μπορούν να επικοινωνούν οι άνθρωποι και να αλληλοκατανοούνται. Η λογική έτσι, έρχεται να εγκαθιδρύσει μια τάξη στην αταξία των αισθητικών ερεθισμάτων.
Άλλοι υποστηρίζουν ότι υπάρχει μια «επιστήμη» της αισθητικής, του ωραίου δηλαδή και του καλού. Κάθε επιστήμη όμως, θεμελιώνεται σε νόμους και κανόνες, παράγοντες που προκύπτουν αυστηρά από τις λογικές διαδικασίες. Είναι όμως προφανές ότι οι νόμοι κι οι κανόνες περιορίζουν την έκφραση και το διάλογο και προσδίδουν εμπρόθετο χαρακτήρα, στην ουσία εμποδίζουν το φυσικό δαιμόνιο να εκδηλωθεί, τη θεία μανία της δημιουργικότητας, την καθιστούν υπόδουλη και κάθε άλλο παρά την καλλιεργούν. Η αταξία που επικρατεί στον κόσμο των αισθήσεων στην ουσία είναι χώρος πιθανοτήτων. Η τάξη που επιβάλλει η λογική διαδικασία μετατρέπει τις πιθανότητες σε δυνατότητες. Όσο πιο άκαμπτη είναι η λογική, τόσο η αισθητική αντίληψη γίνεται δογματική και στείρα, αφού οι άπειρες πιθανότητες μετασχηματίζονται σε μια άκαμπτη και μοναδική δυνατότητα!
Γίνεται έτσι φανερό ότι κάθε κατασκεύασμα από το απλό τέχνημα έως το καλλιτέχνημα, αν χρειάζεται και λογική εξήγηση πέρα του αισθητικού ερεθίσματος που προκαλεί, χάνει την φυσικότητά του και εξυπηρετεί μέσω του αισθητικού ερεθίσματος τις λογικές διαδικασίες, τις προθέσεις που κρύβονται ή επιδιώκονται μέσω αυτού ή πίσω απ’ αυτό. Ο περιορισμός αυτός του πεδίου της αισθητικής γίνεται είτε από αμάθεια είτε από πρόθεση. Πηγή της μετάλλαξης αυτής και στις δύο περιπτώσεις είναι η ίδια, αφού μια τέτοια πρόθεση μόνον από την αμάθεια μπορεί να προέρχεται.
Ο άνθρωπος όντας ο ίδιος εικόνα και σχήμα του κόσμου είναι προφανές ότι ζει, αισθάνεται, αντιλαμβάνεται, νοεί, με εικόνες και σχήματα. Όσο η έκφραση παραμένει σαν ανάγκη, ο άνθρωπος παραμένει άτομο, και απ’ το αποτέλεσμα αυτής της ανάγκης είτε σαν λόγος είτε σαν κατασκευή δεν είναι παρά προϊόν μιας «αυτοψυχοθεραπείας», μιας αναζήτησης του εαυτού του. Αντίθετα αν η έκφραση εκδηλώνεται σαν πρόκληση διαλεκτικής σχέσης με το περιβάλλον του, ο άνθρωπος ολοκληρώνεται σαν ύπαρξη, καταργεί το σχηματικό και αποκαθιστά την ενότητα του κόσμου. Η εικόνα βαθαίνει και πλαταίνει, το πλαίσιο ή το εκράν καταργείται, η ελευθερία είναι προσιτή. Γι αυτό ακριβώς τον λόγο το σφάλμα ολέθριο. Η κυριαρχία του φέροντος, του σημαίνοντος, της εικόνας και του σχήματος στερεί την πιθανότητα της ελευθερίας, που συνεπάγεται η αντίληψη, όχι μόνον του φέροντος αλλά και του σημαινόμενου, του φερόμενου μηνύματος.
Οι μειοψηφίες που κυριαρχούν οικονομικά και πολιτικά, γνωρίζουν ότι οι στόχοι τους πρέπει να καλύπτονται αισθητικά, αφού οι άνθρωποι υπάρχουν αντιληπτικά μόνο μέσω των αισθήσεων. Ο έλεγχος του νου των πληθυσμών ή των λαών ή των μαζών προϋποθέτει ορισμένης κατεύθυνσης αισθητική αντίληψη. Οι μειοψηφίες αυτές που συνθέτουν το κυρίαρχο σύστημα έχουν ανάγκη από ειδικούς οι οποίοι αναλαμβάνουν την παραγωγή αλλά και την επιβολή της αισθητικής που εξυπηρετεί τις κυρίαρχες τάξεις.
Το εξουσιαστικό σύστημα χρειάζεται διακόνους των προθέσεών του, τόσο στο επίπεδο των δημιουργών όσο και σ’ αυτό των τεχνικών. Κατασκευάζονται έτσι θεσμοί, εκπαιδευτήρια, όμιλοι, σύλλογοι, οργανώσεις κυβερνητικές ή μη κ.α. προκειμένου να παραχθούν στελέχη τα οποία στη συνέχεια χρησιμοποιούνται προκειμένου να κατευθύνουν την αισθητική αντίληψη των μαζών. Εν ολίγοις, σύστημα εξουσίας χωρίς αισθητική υποστήριξη δε μπορεί να υπάρξει. Από τα άμφια του αρχιερέα, μέχρι τα στολίδια του στρατηγού, από το σκηνικό του εθνικού ταρατατζούμ μέχρι το σκυλάδικο. Ο λόγος είναι απλός, δε μπορεί να υπάρξει νους χωρίς αισθήσεις κι αντιστρόφως. Ο νους πληρούται μέσω των αισθήσεων. Το κλειδί επομένως ελέγχου του νου είναι ο περιορισμός των αισθήσεων σε ορισμένο πλαίσιο, τέτοιο που να εξυπηρετεί τους στόχους του ελεγκτή. Χρησιμοποιούνται όλα τα μέσα επιρροής, μάθησης, προπαγάνδας, διαφήμισης κι επιβολής, ώστε να πεισθούν οι μάζες ότι η αισθητική είναι αντικείμενο ορισμένων ειδικών, κατά πλειοψηφία εξαρτημάτων του κυρίαρχου συστήματος, οι οποίοι έχουν κατά αποκλειστικότητα την εντολή και την ικανότητα αλλά και το δικαίωμα διαχείρισης της θείας μανίας, της έμπνευσης, της φυσικής έκφρασης, του ωραίου.
Είναι προφανές ότι ο πυρήνας του εξουσιαστικού συστήματος ενδιαφέρεται για το προκύπτον όφελος-κέρδος καθώς και για την διάρκεια της κατοχής της εξουσίας. Απαιτείται έτσι πλήθος συνεργατών, διανοουμένων, καλλιτεχνών, τεχνοκρατών κ.λ.π., έτσι που να παράγεται μια τέτοια, εντεταλμένη και μονοδιάστατη δηλαδή αισθητική αντίληψη. Στη σημερινή εποχή, οι τεχνολογικές εφαρμογές διάχυσης του εικονικού διευκολύνουν αυτή την επιβολή και έτσι ορθό είναι να συμπεριλάβουμε τους τεχνικούς και τους τεχνοκράτες της ηλεκτρονικής επικοινωνίας, καθώς και τους ειδικούς της ψυχολογίας και της αγοράς. Σαν αποτέλεσμα, δεν είναι δυνατή η επιλογή των άριστων συνεργών και έτσι παράγεται μια ποικιλία αισθητικών ερεθισμάτων από το τεχνικώς άρτιο έως το ευτελέστερο, η αρτιότης όμως δεν προϋποθέτει την πληρότητα. Έτσι οι νόμοι της αγοράς επιβάλλονται και στην αισθητική, το σύστημα διαθέτει για όλα τα βαλάντια. Δε χρειάζεται πολύ σκέψη για να αντιληφθεί και ο πλέον αδαής ότι η μερίδα της ευτελέστερης αισθητικής παιδείας και αντίληψης προσφέρεται στο λαό, στις μάζες.
Κάθε γεγονός, σαν αποτέλεσμα διαδικασίας κρύβει μέσα του τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν αλλά και τις προθέσεις του εντολέως ή του εκτελεστή. Τα κίνητρα αυτά χαρακτηρίζουν το τελικό κατασκεύασμα, έτσι το αισθητικό ερέθισμα γίνεται ο φορέας του μηνύματος του εντολέα κι έτσι αποτυπώνεται στην αντίληψη του δέκτη. Καλλιτέχνες και κακοτέχνες, διανοούμενοι κι επινοούμενοι επίστρατοι των κυρίαρχων επιδιώκουν το δικό τους άθλο. Πλούτο ή δημοσιότητα, το ένα είναι ικανό να φέρει το άλλο. Με αυτόν τον τρόπο η καλλιτεχνική δημιουργία απογυμνώνεται από τον άγιο χαρακτήρα της και γίνεται πορνική, θεραπαινίς των προθέσεων του κυρίου της. Το θείο μένος μεταλλάσσεται σε ιδιοτελή υποκρισία. Η τεχνική αρτιότης και η αισθητική ευχαρίστηση δεν καθαγιάζουν το έργο αντίθετα το καθιστούν ύποπτο, ύποπτο ιδιοτέλειας ή λογικής επεξεργασίας. Ο πλούτος και η τεχνολογία που διαθέτει η εξουσία καθιστούν εφικτή την ωραία και άρτια εικόνα.
Η κατάσταση που δημιουργείται πριν, κατά τη διάρκεια της προσπάθειας και μετά την κατάκτηση του άθλου, του βραβείου δηλαδή, είναι η αθλιότητα. Η αισθητική αντίληψη που προκύπτει είναι ανάλογη. Η καταπόνηση, η προσπάθεια, η αγωνία, ο ανταγωνισμός, η χρήση κάθε μέσου θεμιτού ή αθέμιτου, είναι πάθη κι εμπειρίες αδιαχώριστα από την επιδίωξη κατάκτησης του άθλου. Απ’ όλα αυτά πηγάζει και η μεταφορική έννοια του άθλιου, του καταπονημένου, του αναξιοπρεπούς, του κακορίζικου, του ελεεινού αλλά και του παλιανθρώπου του ανενδοίαστου προκειμένου να κατακτήσει τον άθλο, το βραβείο, το αντίτιμο. Αξίζει άραγε τόσα; Για τους πολλούς ναι, και γι αυτό το επιδιώκουν παράγοντας και την κυρίαρχη αισθητική της αθλιότητας.
