Το πλέον άκαμπτο και προκατειλημμένο τεχνητό σύστημα είναι το μηχάνημα και
η μηχανή.
Άκαμπτο γιατί η σχέση του με το περιβάλλον και με τον χρήστη ή κύριό του,
είναι μόνον λειτουργική και ιδιοτελής. Σχεδιάζεται, κατασκευάζεται, υπάρχει και
συντηρείται με πρόθεση την ωφέλεια του κατόχου, ή του χειριστή, εφόσον και όσο
εκτελεί το εντελλόμενο έργο και τις προθέσεις του σχεδιαστή του.
Η δράση του περιορίζεται αυστηρά στην τέλεση της εντολής και μόνον, γιατί
μόνον έτσι υπάρχει.
Η προκατάληψη οφείλεται στο ότι η δομή του εν τέλει ταυτίζεται με τη
λειτουργία και το αναμενόμενο αποτέλεσμα. Τα πάντα σ’αυτό είναι εμπρόθετα,
καμιά ευκαμψία δεν επιτρέπεται, ούτε στη διαδικασία, ούτε στους τρόπους. Κάθε
μορφής παρέκκλιση από το αναμενόμενο θεωρείται αστοχία.
Τα παραπάνω χαρακτηριστικά, η ακαμψία και η προκατάληψη φθάνουν σε ακραίο
βαθμό όταν αφορούν σε αυτοματικά ή κυβερνητικά μηχανήματα. Στο σημείο αυτό
πρέπει να διευκρινιστεί ότι οι παράλληλες σειρές ελέγχου δεν πρέπει να
εκλαμβάνονται σαν ευκαμψία, αντίθετα δηλώνουν την απόλυτη ακαμψία του
προγράμματος και του εκτελούντος αυτομάτου.
Αν τα παραπάνω είναι ορθά και αληθή και αν η ακαμψία και η προκατάληψη
είναι μαζί με την εμπρόθετη αποτελεσματικότητα τα κύρια χαρακτηριστικά ενός
μηχανισμού, τότε αξίζει να εξεταστεί αν αυτή η συνθήκη είναι ικανή και αναγκαία
στο να θεωρείται κάθε σύστημα σα μηχανοποιημένο εφόσον τα κύρια χαρακτηριστικά
του είναι η κυριαρχία της λειτουργικότητας πάνω στη δομή ή η εν τέλει ταύτιση
της δομής με τη λειτουργία και η απόλυτη επιδίωξη πλήρους αποτελεσματικότητας.
Ένα τέτοιο σύστημα έχει απολέσει κάθε φυσικότητα και ελευθερία.
Θα διερωτηθεί τώρα κάποιος, ωραία όλα αυτά, αλλά τι ενδιαφέρει τον απλό
άνθρωπο αν το μηχάνημα είναι άκαμπτο ή προκατειλημμένο; Λάθος.
Η διαδεδομένη και παράλογα εκτεταμένη χρήση των κυβερνητικών αυτομάτων,
δημιούργησε την γενικευμένη κυριαρχία των μικτών συστημάτων τύπου
άνθρωπος-μηχάνημα και των τρόπων που αυτά λειτουργούν. Λόγω της φύσης αυτών των
μηχανημάτων, η αναμενόμενη ανταπόκριση στις εντολές είναι απαραβίαστα δεδομένη,
δεδομένου ότι η προσαρμοστικότητα του ανθρώπου έχει τεράστιο εύρος, ενώ του
μηχανήματος ορίζεται και περιορίζεται από τον σχεδιασμό του, την
αποτελεσματικότητα και την αναμενόμενη εκτέλεση έργου, είναι προφανές ότι στο
μικτό σύστημα εκείνος που θα προσαρμοστεί είναι ο άνθρωπος και όχι το μηχάνημα.
Έχουμε έτσι ανθρώπους ως στοιχεία των μικτών συστημάτων που η
προσαρμοστικότητά τους έχει δραματικά ειδικευτεί. Η χρόνια συμπεριφορά ενός
τέτοιου μικτού συστήματος θα επηρεάσει μοιραία τη δράση αλλά κυρίως τον τρόπο
σκέψης αυτών των ανθρώπων.
Θα έχουμε έτσι ανθρώπους εκπαιδευμένους να προσαρμόζονται σε προγράμματα
που δεν τα έχουν οι ίδιοι σχεδιάσει, να τα εκτελούν χωρίς καμιά δυνατότητα
αλλαγής και να δρουν χωρίς να γνωρίζουν τους σχεδιαστές αυτών των προγραμμάτων,
τα αποτελέσματα, αλλά κυρίως τις επιπτώσεις μιας τέτοιας δράσης.
Ποιος δε θα ζήλευε μια τέτοια εξέλιξη;
