Όσοι πολίτες
παρακολουθούν τις δυτικές κυβερνήσεις, κυρίως μετά το 1991, θα έχουν προσέξει
ότι όλη η πολιτική και οι επιλογές που υιοθετούνται μπορούν να συνοψιστούν σε
δέκα κύρια σημεία. Στην ουσία, αυτά τα δέκα σημεία αποτελούν τη «Συναίνεση της
Ουάσιγκτον».
1. Φορολογική
μεταρρύθμιση: Η φορολογική βάση πρέπει να είναι πλατιά. Αυτό σημαίνει
μείωση των φόρων στα υψηλά εισοδήματα ώστε να έχουν κίνητρα επενδύσεων,
κατάργηση των φορολογικών απαλλαγών για τους φτωχότερους.
2. Επιτόκια:
Απελευθέρωση των χρηματιστηρια-κών αγορών στην πράξη καταλήστευση των κεφαλαίων
των μεσαίων και μικρών αποταμιευτών.
3. Άμεσες
ξένες επενδύσεις: Οι ξένες επενδύσεις πρέπει να ενθαρρύνονται εξισώνοντας
ντόπιο και ξένο επενδυτικό κεφάλαιο. Ο λύκος φυλάει τα αρνιά.
4. Δημόσιες
δαπάνες: Εξάρθρωση του δημόσιου τομέα. Ιδιωτικοποίηση όλων των επιχειρήσεων
που ανήκουν στο κράτος και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Όλος ο σωρευμένος
πλούτος των λαών περνάει στην ιδιοκτησία και τον έλεγχο των ιδιωτών. Το χρύσωμα
του χαπιού ο επαναπροσανατολισμός του δημόσιου τομέα στην εκπαίδευση, την υγεία
και τις υποδομές. Στην ουσία, για να προετοιμαστεί ανέξοδα το επόμενο γεύμα
τους.
5. Απορύθμιση
της οικονομίας: Κατάργηση όλων των οικονομικών ρυθμίσεων από το κράτος
ούτως ώστε να λειτουργεί η αγορά ελεύθερα και να κτυπηθεί η διαφθορά του
κρατικού μηχανισμού. Πράγμα που σημαίνει μεγαλύτερος έλεγχος από τα πιστοδοτικά
κατεστημένα και λιγότερος από τα κοινοβούλια.
6. Ενισχυμένη
προστασία της ατομικής ιδιοκτησίας: Στην ουσία, αυστηρότερη
δικαιοσύνη σε θέματα ιδιοκτησίας και τόνωση του δικαστικού πόλου εξουσίας.
7. Οι υπό ανάπτυξη
χώρες να υιοθετήσουν τιμές συναλλάγματος ανταγωνιστικές που θα
ευνοούν τις εξαγωγές τους, ενώ οι τελωνιακοί δασμοί θα πρέπει να μειώνονται
κατά 10% ετησίως. Στην πράξη, θα πρέπει να πωλούν τα προϊόντα τους φθηνότερα
και να εισάγουν καταναλωτικά αγαθά από τις προηγμένες βιομηχανικά χώρες
αδασμολόγητα. Το γεγονός αυτό απαγορεύει στις χώρες αυτές να αποκτήσουν
αυτάρκεια βιομηχανικών προϊόντων.
8. Στήριξη των
οικονομικών τομέων εξαγωγής: Τα τελωνειακά τέλη δεν πρέπει να
εφαρμόζονται σε ενδιάμεσα αγαθά που είναι απαραίτητα στην παραγωγή η οποία
προορίζεται για εξαγωγή. Στην ουσία, εκμετάλλευση του εργατικού δυναμικού των
φτωχών χωρών που θα χρησιμοποιούνται από τις υπερεθνικές για την παραγωγή
προϊόντων στις εσωτερικές αγορές των πλούσιων κρατών.
9. Οι κυβερνήσεις
θα πρέπει να μειώσουν τα ελλείμματα των προϋπολογισμών καλύπτοντάς τα με
έσοδα από ανήλεη φορολόγηση.
10. Οι
δημόσιες επιχειρήσεις πρέπει να ιδιωτικοποιηθούν για να
λειτουργούν με τρόπο πιο αποτελεσματικό. Το κύριο επιχείρημα είναι ότι οι
κεφαλαιούχοι που θα τις αναλάβουν ενδιαφέρονται για κέρδη γιατί πιέζονται από
τους μετόχους.
Στη διάρκεια
του Β’ παγκόσμιου πόλεμου, οι ΗΠΑ συνειδητοποίησαν ότι αποτελούν μια τεραστία
βιομηχανική δύναμη και συγχρόνως το απέραντο, παγκόσμιο σχεδόν, πολεμικό μέτωπο
πείθει τους κεφαλαιούχους της Wall Street ότι διαθέτουν και το μέσο, την
πολεμική μηχανή, για να επιβάλλουν την κυριαρχία τους σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Η
διάσκεψη στο Bretton Woods του Νιου Χαμσάιρ τον Ιούλιο του 1944
έβαλε τα θεμέλια της νέας εποχής. Ιδρύεται το Δεκέμβριο του 1945 η Διεθνής
Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (International Bank for Reconstruction and Development), γνωστή ως Παγκόσμια Τράπεζα ( World Bank).
Αρχικά μέλη 28 κράτη, σήμερα πάνω από 150. Για να γίνει μέλος μια χώρα πρέπει
να είναι ήδη μέλος του «Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου» (International Monetary Fund). Το
βασικό τρίο συμπληρώνεται από τον «Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου»
(World Trade Organization),
διάδοχο της “GATT” (General Agreement on Tariffs and Trade).
Ιδρύθηκε το 1994 και έτσι μια τελωνιακή ένωση (GATT) μετατράπηκε σε πανίσχυρο διακρατικό οργανισμό που ορίζει
τους κανόνες του παγκόσμιου εμπορίου. Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και η
οπτική ίνα στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες δημιούργησαν τις προϋποθέσεις ίδρυσης
του Π.Ο.Ε.
Η Παγκόσμια
Τράπεζα καταστατικά λειτουργεί με κριτήρια τραπεζικά. Αποκλείεται κάθε πολιτική
ή άλλη προϋπόθεση« στην
πράξη η δράση της καθορίζεται από τη «Συναίνεση της Ουάσιγκτον». Αν λάβει
κανείς υπ’ όψη ότι το 80% του παγκόσμιου εμπορίου ελέγχεται από τις ΗΠΑ, τον
Καναδά, την Ιαπωνία και τη Ευρωπαϊκή Ένωση είναι εύκολο να καταλάβει και την
ιδεολογική αντίληψη που βρίσκεται πίσω από το τρίο. Τα κεφάλαια της Παγκόσμιας
Τράπεζας προέρχονται από τις μεγάλες τράπεζες, κυρίως τις ελβετικές. Όπως είναι
σ’ όλους γνωστό, το μεγαλύτερο μέρος του μαύρου χρήματος συγκεντρώνεται στην
Ελβετία. Γνωστό επίσης είναι ότι το προϊόν της καταλήστευσης των λαών της
Αφρικής, της Ασίας και της νοτίου Αμερικής από τους διάφορους δικτάτορες και
τις παρασιτικές τάξεις καταλήγει στα ελβετικά ταμεία. Αυτό το χρήμα, το προϊόν
της ληστείας δηλαδή, επιστρέφει με τη μορφή δανείων και επενδύσεων, προκειμένου
να παραχθεί νέος πλούτος για τους κυρίαρχους. Είναι ολοφάνερη η παταγώδης
αποτυχία όλων των στρατηγικών που εφάρμοσε η Παγκόσμια Τράπεζα τόσο στην Αφρική
όσο και στη Ν. Αμερική. Δεν ελέγχονται οι επιπτώσεις πάνω στους πληθυσμούς,
στις κοινωνίες και στο περιβάλλον. Υπερισχύει πάντα το τραπεζικό συμφέρον. Για
να απαλυνθεί η κακή εικόνα που έχει η κοινή γνώμη γι αυτές τις επεμβάσεις, η
Παγκόσμια Τράπεζα αναθέτει σε «αξιόπιστες» μη κυβερνητικές οργανώσεις (Μ.Κ.Ο.),
τη διαχείριση των αναπτυξιακών προγραμμάτων. Με την ανάθεση, οι Μ.Κ.Ο.
εισπράττουν το 5% πάνω στις πιστώσεις. Οι άλλες όμως, οι «μη αξιόπιστες» Μ.Κ.Ο.
έχουν δημιουργηθεί και χρησιμοποιούνται από τις υπερεθνικές που εκτελούν έργα ή
παρέχουν υπηρεσίες στα επενδυτικά προγράμματα της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Επιβλέπουν δηλαδή επί τόπου τα προγράμματα και καλύπτουν τις δραστηριότητες των
κυρίαρχων με ανθρωπιστικό δήθεν έργο απαλύνοντας τα συναισθήματα ενοχής των
υπηκόων των πλούσιων χωρών. Ο εγωισμός οργανώνεται σαν γραφειοκρατία και
καλύπτει τις ενοχές του με ενέργειες φιλάνθρωπου χαρακτήρα.
Κάποιοι τέλος
πάντων ασχολούνται με τη φτώχεια, την ασθένεια, τον εξευτελισμό των ανθρώπων.
Με τη μετάθεση αυτή, ψυχολογικά απαλλαγμένοι από τυχόν ενοχές και τύψεις,
μπορούν να επιδίδονται στο αγαπημένο τους σπορ της χαζοπολιτικής, των θεαμάτων,
του πολιτισμικού κενού και κυρίως του shopping therapy.
Η
χρηματοδότηση αυτών των Μ.Κ.Ο. γίνεται από λογαριασμούς τραπεζών των Μπαχάμας
και του Λιχτενστάιν, με μεγάλες δυσκολίες ανίχνευσης της προέλευσης των
χρημάτων. Μια ειδική διεύθυνση της Παγκόσμιας Τράπεζας (Civil Society Unit)
παρακολουθεί την επιλογή και τη δραστηριότητα των Μ.Κ.Ο. Δεν είναι εξάλλου σπάνιο
στελέχη των Μ.Κ.Ο. να εξασφαλίζουν μια σταδιοδρομία στην Παγκόσμια Τράπεζα από
τις ευμενείς εκθέσεις και κριτικές για τις επενδύσεις και τις ιδιωτικοποιήσεις.
Το Διεθνές
Νομισματικό Ταμείο (Δ.Ν.Τ.) εκτός από την ομαλή προσαρμογή των συναλλαγματικών ισοτιμιών
και την προσπάθεια για άρση των συναλλαγματικών περιορισμών, την κατάργηση
δηλαδή των μηχανισμών υπεράσπισης των εθνικών οικονομιών, εφαρμόζει εκτεταμένα
προγράμματα τεχνικής βοήθειας με επί τόπου προσωπικό (πράκτορες και
αντιπροσώπους), εκθέσεις και δημοσιεύσεις. Ελέγχει δηλαδή καθ’ ολοκληρία τις
τοπικές κυβερνήσεις.
Παρ’ όλα αυτά,
δεν παύουν να διακηρύσσουν ότι θέλουν να εξαλείψουν την φτώχεια απ’ τον κόσμο.
Πολλά στελέχη μπορεί και να το πιστεύουν καλόπιστα. Το γεγονός είναι ότι
προωθούν τη «Συναίνεση της Ουάσιγκτον» κι επιβάλλουν την ιδέα της παγκόσμιας
διακυβέρνησης χωρίς κράτος. Στα όπλα της παγκοσμιοποίησης θα πρέπει να
μνημονευθούν τα διάφορα ινστιτούτα σκέψης, τα ΜΜΕ, οι διαφημιστές, αλλά και
μεμονωμένοι «Διανοητές» όλοι στην υπηρεσία του μεγάλου κεφαλαίου, αλλά και όσοι
ασυνείδητα, χαζά, επιπόλαια δέχονται να τους αποκαλούν αλλά και στην πράξη να
είναι καταναλωτές.
Όλοι αυτοί οι
υπερασπιστές μιας οικονομικά άδικης και ομοιομορφικής οικουμενικότητας
υποστηρίζουν ότι μια νέα εποχή δικαιωμάτων του ανθρώπου έχει ανατείλει. Μια νέα
ελευθερία.
Η αυτοματική
τεχνολογία και η ηλεκτρονική επικοινωνία σε ελάχιστο χρόνο έκαναν
πραγματικότητα ένα από τα όνειρα του βιομηχανικού και τραπεζικού κεφαλαίου, το
κομμάτιασμα της διαδικασίας παραγωγής σε φάσεις ή εξαρτήματα που παράγονται σε
διαφορετικούς τόπους. Ο τρόπος αυτός αφενός δίνει την ευκαιρία στο κεφάλαιο να
αντιμετωπίζει τις κινητοποιήσεις των
εργαζομένων, παρακάμπτοντας ή αντικαθιστώντας τον τόπο ή τη φάση, τα αφ’
ετέρου, προβλήματα προμήθειας πρώτων υλών, εργασιακών σχέσεων, παραγωγής,
σχεδόν μηδενοποιούνται. Εξέλιξη του τρόπου αυτού είναι οι παράλληλες γραμμές
παραγωγής σε πολλές χώρες. Με αυτόν τον τρόπο, το περιβάλλον, οι πόροι κι οι
εργαζόμενοι χάνουν και την ελάχιστη φυσική τους αξία και γίνονται εξαρτήματα ή
ανταλλακτικά μιας τεράστιας μηχανής που κατέχει η ολιγαρχία. Της κερδοφόρας
μηχανής. Κανείς εργαζόμενος πια δεν έχει πρόσωπο, ύπαρξη, ταυτότητα. Η
κερματισμένη ή παράλληλη παραγωγή στη βιομηχανία, συνδυασμένη με την
υπερειδίκευση που επιβάλλει η μηχανιστική εκμετάλλευση του κόσμου, μετέφερε το
σύστημα αυτό τόσο στην έρευνα όσο και στην πολιτική. Τα μεγάλα ερευνητικά
προγράμματα εκτελούνται στα πανεπιστήμια τεμαχισμένα. Κανείς δεν γνωρίζει τη
συνολική πρόθεση ή το σύνολο του σχεδίου που εξυπηρετεί η εργασία του. Μόνο
ορισμένα κέντρα συνδεδεμένα δομικά και λειτουργικά με την οικονομική ολιγαρχία,
έξω δηλαδή από οιονδήποτε έλεγχο κοινοβουλευτικό ή δημοκρατική νομιμότητα,
γνωρίζουν το όλο σχέδιο. Οι αποφάσεις που καθορίζουν τις ζωές εκατομμυρίων
ανθρώπων παίρνονται ερήμην τους, εξωθεσμικά. Απλά, ο πολιτικός κόσμος
ασχολείται με τη λάντζα, ενώ οι αποφάσεις παίρνονται από τις υπερεθνικές
εταιρείες.
Το δυναμικό
που με μεγάλη αφέλεια χαρακτηρίζουμε σαν «παγκοσμιοποίηση», οφείλει την
τεράστια ισχύ του στο γεγονός ότι στον καθένα από μας υπάρχει σπερματικά ο
επεκτατισμός, η ορμή για κυριαρχία πάνω στους άλλους και τη φύση, ο φόβος της
απώλειας. Το κεφάλαιο γίνεται πανίσχυρο γιατί αυτά τα δισεκατομμύρια ατομικά
«αφού μπορώ» εστιάζονται σε ένα σημείο, στο σημείο της ωφέλειας, ανεξάρτητα απ’
τις συνέπειες για το σύνολο. Το ζητούμενο για την επέκταση είναι τα μέσα και η
ενέργεια. Το δυναμικό της επέκτασης είναι ενήμερο για την αδικία, για τη
φτώχεια, για την καταστροφή που παράγει. Κατέχοντας στην εποχή μας εκτός από
την ύλη και τα μέσα, τις ενεργειακές πηγές αλλά και τις εμπειρικές πληροφορίες,
είναι βλακώδες να πιστεύει κανείς ότι έχει εμπιστευτεί την εξέλιξη των
επιδιώξεών του στην τύχη. Προγραμματίζει, σχεδιάζει κι εκτελεί. Το επιστημονικό
προσωπικό που υπηρετεί την παγκοσμιοποιημένη κεφαλαιοκρατία, συνειδητά ή
ασυνείδητα, αγγίζει το 100%. Για όσους ελάχιστους, έχουν κάποιους ενδοιασμούς,
ηθικούς ή πρακτικούς, το σύστημα έντεχνα προβάλλει την προοπτική μιας άλλης,
μιας καλής παγκοσμιοποίησης. Πώς όμως θα γίνει αυτό αφού η αριστερά, σαν
παραδοσιακή πρωτοπορία των αλλαγών, δεν υπάρχει πια; Οι προτάσεις, αθώες ή
ύποπτες, πολλές: κινήματα πολιτών, μη κυβερνητικές οργανώσεις, εθελοντισμός,
οικολογικά κινήματα κ.λπ. Η διάχυτη δυσαρέσκεια πιέζει τις κυβερνήσεις.
Όλα αυτά τα
προτεινόμενα, αθώα ή ύποπτα πάντα, είναι δυνατόν να συντονιστούν; Η ποδηγέτηση
και η καθοδήγησή τους από τα κέντρα της κεφαλαιοκρατίας είναι σχεδόν βέβαιη.
Κανένας λαϊκός έλεγχος δε μπορεί να ασκηθεί σ’ αυτό το δαιδαλώδες και σκοτεινό
δίκτυο. Είναι δυνατόν απέναντι στο τεράστιο τεχνολογικό κι οικονομικό δυναμικό
του τέρατος, οι λαοί να καταφέρουν να συγκροτήσουν ένα άλλο μέτωπο, τουλάχιστον
ισοδύναμο; Ακόμη κι αν επιτευχθεί αυτός ο απίθανος στόχος, το αποτέλεσμα θα
είναι ένα άλλο τέρας.
Αν τα πράγματα
είναι έτσι, το ερώτημα που προκύπτει αφορά στο δίλημμα: ατομική ή μετωπική
αντίσταση; Ο κίνδυνος της δημιουργίας ενός αντίπαλου τέρατος είναι μεγαλύτερος;
Μπορεί να υπάρξει ελευθερία και ανθρώπινα δικαιώματα μέσα σ’ ένα τέτοιο σχήμα;
Ποια οικονομικά, κοινωνικά και πολιτισμικά δικαιώματα μπορεί να εξασφαλίσει ένα
αντίπαλο δέος;
