Ικανότητα σχεδιασμού του μέλλοντος (20/10/13).

 Απομονωμένα άτομα, δεξιά κι αριστερά, που βρίσκονται σε ανταγωνισμό μεταξύ τους ή σε κατάσταση υλικής ανέχειας και απόγνωσης, με πραγματικά προβλήματα επιβίωσης, είναι ταυτόχρονα καθηλωμένα σε μια αντίληψη που περιορίζεται στο παρόν ή στο κοντινό μέλλον, ενώ ό,τι καλύτερο έχουν, είναι να θυμούνται την πλαστή ευμάρεια των περασμένων χρόνων.

Αυτοί που θα ‘πρεπε να χειριστούν την κατάσταση είναι αδύνατον να φανταστούν ότι το μέλλον πρέπει όχι μόνο να έχει άλλη μορφή από το παρελθόν αλλά και ούτε να είναι προέκταση του παρόντος.

Οι πολιτικοί και η διανόηση εκτός από απουσία ιστορικής μνήμης πάσχουν από αδυναμία φαντασίας.

Ο ατομικισμός και η μηχανιστική σκέψη αποκλείουν οιοδήποτε συνολικό και συλλογικό σχέδιο δράσης. Στην πράξη αποτρέπουν ένα κοινό για όλους μέλλον ειρήνης και ευημερίας. Πάλι οι ολίγοι θα ωφεληθούν.

Ο ουμανισμός και η σοσιαλιστική ιδέα απορροφήθηκαν από τον ατομισμό και τον καταναλωτικό ηδονισμό.

Η συμβατική πολιτική και η κρατούσα διανόηση δεν είναι σε θέση να μετατρέψουν, να ερμηνεύσουν, να προσανατολίσουν δηλαδή τις εξελίξεις. Στερούνται παντελώς δημιουργικής φαντασίας.

Οι αιτίες πολλές και διάφορες, η απειρία, η ανικανότητα, η αποχή, ο ωφελιμιστικός υπολογισμός, η αμέλεια, η αδυναμία, η αλαζονεία κ.λ.π., στην πραγματικότητα οι απαραίτητα επείγουσες αλλαγές υφίστανται την επιρροή (υπεροχή) άλλων δυνάμεων και όχι της διανόησης. Όποιες και να ‘ναι οι αιτίες, το αποτέλεσμα δείχνει ότι η διανόηση δε μπορεί να ελέγξει το παρόν και να τιθασεύσει τις αλλαγές.

Οι τεχνολογικές εφαρμογές μετέτρεψαν και συνεχίζουν να μετατρέπουν τις καταστάσεις με τόση ταχύτητα ώστε τα παλαιά εφόδια δεν αρκούν πλέον. Ταξιδεύουμε σε διαστημόπλοιο και η διανόηση έχει παραμείνει στον καιρό του ποδηλάτου.

Δεν είναι δυνατόν να εμπιστεύεται κανείς τη διανοητική οδήγηση της κοινωνίας σε όποιους είναι αδύναμοι να κατανοήσουν τα καινούργια προβλήματα ή ανίκανοι να τα μετασχηματίσουν.

Αν η πολιτική και η διανόηση δε μπορεί να αναγνώσει τον καιρό της ή να γράψει πάνω του είναι προφανώς αναλφάβητη.

Δε μπορεί να υπάρξει μια «ιεραρχημένη» κατάταξη πολιτισμού με όρους όπως: ανεπτυγμένος, εξελιγμένος, καθυστερημένος, πρωτόγονος κ.λ.π., όπως συνήθως γίνεται. Ο πολιτισμός ενός αγροτικού χωριού είναι το ίδιο σημαντικός και ισάξιος με εκείνον μιας μεγαλούπολης. Οι συνθήκες που ορίζουν καθοριστικά την ποιότητα του πολιτισμού δεν είναι τα πανεπιστήμια, η χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών κ.λ.π., αλλά η ισορροπία με το περιβάλλον, η πρώτη συνθήκη επιβίωσης.

Η παιδεία και η καλλιέργεια του μεγαλύτερου μέρους των σύγχρονων πολιτικών ιθυνόντων και της διανόησης θα έπρεπε να ζει στην εποχή του και όχι στο 1800. Θα ήταν δηλαδή εξυπνότερο να σταματήσει ο κόσμος και να κάνει όπισθεν, για να ξαναβρεί τεχνολογικές συνθήκες πιο κατάλληλες για το επίπεδό του;

Η «πρόοδος» στην πράξη δεν είναι κάτι αναγκαστικό, αντίθετα, αναγκαστική είναι η ισορροπία με το περιβάλλον. Δεν είναι ευφυές να κάνει κανείς λάθος στο χώρο και στο χρόνο, δηλαδή να ζει στο 2000 και τα κριτήρια και η καλλιέργειά του να είναι δύο αιώνων πριν.

Ακόμη και στη βιολογική ανάπτυξη ισχύει ο ίδιος κανόνας. Δηλαδή αυτό που έχει αξία δεν είναι το στάδιο ανάπτυξης ενός οργανισμού, αλλά η ικανότητά του να προσαρμόζεται, χωρίς την οποία ικανότητα δεν μπορεί να επιζήσει. Η εξέλιξη, είτε πρόκειται για βιολογικούς οργανισμούς, είτε για πολιτισμούς, δεν είναι μια αναπόφευκτη ανάγκη, είναι απλά ένας τρόπος αμυντικής προσαρμογής με το περιβάλλον. Η τεράστια αντίφαση που προκύπτει είναι ότι σαν λύση προωθείται η κοινωνία πολιτών, το σύνολο ακριβώς που η παγκοσμιοποίηση και ο ατομισμός στοχεύει και καταστρέφει.

Οι μετασχηματισμοί, εσωτερικοί ή εξωτερικοί, προκαλούν τις προσαρμοστικές κινήσεις που παράγουν πολιτισμό.

Στην περίπτωση των σύγχρονων κοινωνιών, το κομβικό πρόβλημα είναι ότι η προσαρμογή είναι ανύπαρκτη, εξαιτίας του ότι η απόσταση είναι τεράστια μεταξύ του επιπέδου της τεχνολογίας και του επιπέδου των διαχειριστών, είτε αυτοί είναι πολιτικοί, είτε διανοούμενοι. Η διάδοση της πεποίθησης ότι «όλα είναι δυνατά στο μέλλον» χωρίς ριζικές αλλαγές στην παιδεία, στη νοοτροπία, στη σχέση με το τεχνητό και φυσικό περιβάλλον, κυρίως όμως στην ποιότητα των ανθρώπινων σχέσεων και δικαιωμάτων, κάνει αναξιόπιστη κάθε ιδέα ορθολογικής εξέλιξης κυρίως ενός συνολικού ή συλλογικού μέλλοντος.