Το πλεονάζον, το επαρκές ή το αναγκαίο 28/12/2013

Για όσους η επιστήμη δεν περιορίζεται στις ύποπτες και σκοτεινές ανακοινώσεις των συντεχνιακών συνεδρίων ή στις εμπορευματικές εφαρμογές της, όπως επίσης για όσους έχουν την ικανότητα να διαβάζουν πίσω από τις πράξεις των πολιτικών, είναι φανερό ότι η έλλειψη δημιουργεί παρόμοιες συνθήκες με αυτές της πληθώρας. Παρόμοιες συνθήκες προς την κατεύθυνση της δυσαρμονίας. Η φτώχεια και ο πλούτος π.χ. δημιουργούν και τα δύο συνθήκες ψυχολογικής παραίτησης, όπως και οι αφομοιωτικές εκτροπές μπορούν να οδηγήσουν στο θάνατο από πείνα ή από πολυφαγία.

Αν το ψάξει κανείς θ’ ανακαλύψει μ’ έκπληξη αλλά και θαυμασμό ότι το μέτριο, παρόλον ότι του έχει αποδοθεί ποιοτική απαξία, είναι μια ιδανική κατάσταση για την ψυχική και σωματική υγεία.

Η ελληνική γλώσσα με την πληρότητα εννοιών που την χαρακτηρίζει και επιτρέπει στην ελληνική σκέψη να διανοείται στοχαστικά είτε στο χώρο των ιδεών όσο και στο χώρο της πράξης, αποδίδει στο μέτρο, στο επίθετο μέτριος, στο ουσιαστικό μετριότης αλλά και στο επίρρημα μετρίως, όλον τον πλούτο που αυτή η ενότητα εννοιών περιέχει.

Η μειωτική αντίληψη που επικράτησε στη νεοελληνική απόδοση αποκαλύπτει το εύρος της απομάκρυνσης από τη φυσική τάξη των νεοελλήνων.

Μέτριος σημαίνει, πάντα στην ελληνική γλώσσα, ο αρκετός, ο μετριόφρων, ο εγκρατής, ο δίκαιος, ο ενάρετος, ο ήπιος. Ήταν δε έννοια προσφιλέστατη στις δημοκρατικές πόλεις. Το ουσιαστικό μετριότης, σήμαινε την εγκράτεια, την ισορροπία, τον τρόπο με τον οποίο έπρεπε να πράττεται οτιδήποτε. Τέλος, το επίρρημα μετρίως αφορούσε στο εντός των ορίων, στο άνευ υπερβολών ή μειώσεων, στο δικαίως και αρκούντως, νοούμενο, λεγόμενο και πραττόμενο.

Στη φυσική τάξη η έλλειψη πρόθεσης κάνει ώστε τα μέσα και τα αποτελέσματα των διαδικασιών να μπορούν να υπάρχουν ως έχουν, φυσικά.

Δεν έχουν ανάγκη κριτηρίων, αφού ο φυσικός κόσμος υπάρχει ως έχει, χωρίς προθέσεις και σκοπούς.

Στον έλλογο κόσμο των ανθρώπων όμως, ο οποίος είναι εμπρόθετος με αλληλοσυγκρουόμενες προθέσεις, γίνεται αναγκαία η τακτοποίηση με διάκριση και ταξινόμηση κριτηρίων και προθέσεων. Τα κριτήρια γίνονται απαραίτητα αφού στον κόσμο της νόησης τίποτα δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τουλάχιστον δύο σχετικά σημεία αναφοράς. Με αυτό το δεδομένο, η πρόθεση τα μέσα και το αποτέλεσμα γίνονται ένα βασικό και αναλλοίωτο σύστημα διάκρισης πάνω στο οποίο βασίζεται όλη η λογική σκεπτοδιαδικασία. Η διάκριση και το μέτρο είναι έννοιες αλληλένδετες.

Η αποσύνδεση των στοιχείων του συστήματος από την μεταξύ τους σχέση προκαλεί απομάκρυνση από τη φυσική τάξη του νου και τα κριτήρια και η εξ’ αυτών διάκριση που θα προκύπτει από τα διαμελισμένα στοιχεία δε θα είναι ικανά να λειτουργήσουν με πληρότητα γιατί η διάλυση θα αναιρεί την αρχική φυσική σύμβαση της σχετικότητας όπως αυτή έχει αποκαλυφθεί φυσικά.

Όσο κι αν φαίνεται παράδοξο, ό,τι ισχύει για τον άνθρωπο, ισχύει και για την κοινωνία αφού και οι δύο είναι συστήματα που μπορούμε με μικρή δόση «επιστημονικής» αυθαιρεσίας να τα θεωρήσουμε σαν πολυκυτταρικούς οργανισμούς.

Δεν μπορούμε να θεωρήσουμε υγιή έναν άνθρωπο ο οποίος πάσχει από μια χρόνια δυσαρμονία κάποιου υποσυστήματος του οργανισμού του. Ούτε όμως και μια κοινωνία που μέλη της πάσχουν. Εξάλλου η απόλυτη υγεία δεν υπάρχει, αλλά περισσότερο μοιάζει με μια ουτοπικά ανέφικτη κατάσταση, κάτι σαν φανταστικό σημείο αναφοράς, η απόκλιση από το οποίο δίνει το μέτρο και τη σοβαρότητα της κατάστασης.