Ευθύνες κι όχι μεταρρυθμίσεις (19/4/2014)

Σήμερα είμαστε σε τέτοιο μέγεθος συνεπαρμένοι από τα ευεργετήματα της «τεχνικής προόδου», ώστε ξεχνάμε ότι: τα αγαθά συναισθήματα σε σχέση με την κοινωνία και τον ίδιο τον άνθρωπο, την αδελφοσύνη, την ισότητα, την ελευθερία, το δικαίωμα στη μάθηση, την εργασία, την υγεία κ.λ.π., τα εκχωρήσαμε στη δυνατότητα της ηλεκτρονικής εξουσίας, να διαδίδει, μεταδίδει, ενημερώνει, να καθοδηγεί, αλλά να μην κάνει τίποτα προς την κατεύθυνση της κοινωνικής δημοκρατίας. Τα σημειώματα αυτά μπορεί για αυτούς που γνωρίζουν να μοιάζουν απλοϊκά, αλλά δεν είναι. Είναι απλά γιατί απευθύνονται σε απλούς ανθρώπους.

Ποιοι βρίσκονται απέναντι στο σωρευμένο οικονομικό, νομισματικό και βιομηχανικό πλούτο, αλλά και στη δυνατότητα λήψης αποφάσεων από τα κέντρα που ελέγχουν αυτόν τον πλούτο; Αποφάσεων που αφορούν στη ζωή των λαών, πάνω από τις εκλεγμένες δημοκρατικά ηγεσίες τους; Επιπλέον, σαν σχετικό ερώτημα, διαμορφώνεται για το ποιες είναι οι δυνατότητες και οι συνθήκες πάνω στις οποίες μπορούν να στηριχθούν λαϊκοί αγώνες διεκδίκησης και εναλλακτικές προτάσεις.

Οι παραδοσιακοί αγωγοί πίεσης προς αυτή την κατεύθυνση και οι δεξαμενές ιδεολογιών και ιδεολογημάτων δεν υπάρχουν πια.

Ο υπαρκτός ή εφαρμοσμένος σοσιαλισμός, απέτυχε και κατέρρευσε. Τα σοσιαλιστικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα συμβιβάστηκαν με την νεοφιλελεύθερη άποψη και καθετοποίησαν τις λειτουργίες τους. Τα κομμουνιστικά κόμματα ή έχουν απαγορευτεί, ή λόγω της ιδεολογικής ακαμψίας τους έχουν συρρικνωθεί. Τέλος, η ευρύτερη αριστερά είναι κατακερματισμένη και ιδεολογικά ασύνδετη.

Μια εναλλακτική παγκοσμιοποίηση επιχειρείται σαν πρόταση, χωρίς όμως κοινό θεωρητικό υπόβαθρο, από παλαιότερα και νεώτερα οικολογικά κινήματα. Οι κινήσεις αυτές εξαντλούνται σε μορφές διαμαρτυρίας και καταγγελιών, σε παθητική ανυπακοή και αντίσταση. Άλλες κινήσεις εξαντλούνται σε αντιεξουσιαστική δράση, μέχρι και την υιοθέτηση της λεγόμενης «τρομοκρατίας».

Αντίστοιχα αναπτύσσονται παλαιές και δημιουργούνται νέες κινήσεις, γελοίες, έως πολύ επικίνδυνες, που βασίζονται στον, κλασσικό πια, ναζι-φασισμό. Εκμεταλλεύονται την νομισματική κρίση που προκαλεί ο αχαλίνωτος πια καπιταλισμός και το μεταναστευτικό ρεύμα από χώρες που βρίσκονται σε άνοδο ή στο περιθώριο της εκμετάλλευσης.

Σήμερα επαναλαμβάνεται το λάθος των κομμουνιστικών κομμάτων και όλης της αριστεράς που έδωσαν στη δράση τους αποκλειστικά αντιφασιστικό χαρακτήρα, όπως συνέβη τον περασμένο αιώνα όταν εμφανίστηκαν ο φασισμός και ο ναζισμός σε συντεταγμένη «πολιτική» μορφή.

Οι δυνάμεις της προοδευτικής κοινωνικοποίησης τότε, αλλά και τώρα, εγκατέλειψαν τον στόχο της κοινωνικής επανάστασης. Το γεγονός αυτό οδήγησε στη νίκη πάνω σε ορισμένες μορφές ολοκληρωτισμού χωρίς όμως να γίνει δυνατή η εκρίζωση από την πολιτική ζωή της Ευρώπης του ναζιφασιστικού χώρου, παρά τα εγκλήματα που αποκαλύφθηκαν. Ενδυναμώθηκαν όλες οι δυνάμεις που στηρίζουν το κεφάλαιο με την δημοκρατική μεταμφίεσή του.  Συγχρόνως όμως, ενδυναμώθηκε η καταναλωτική νοοτροπία αφού φόρεσε τα ρούχα της δημοκρατίας, των δικαιωμάτων και της ελευθερίας.

Ο νέος καπιταλισμός προπαγανδίζει τις μεταρρυθμίσεις, την μείωση του δημόσιου «τομέα» έναντι του ιδιωτικού, την κατάργηση του κοινωνικού κράτους. Οι πολίτες, αγανακτισμένοι, εισπράττουν την διαφθορά και την ανικανότητα των υπηρεσιών του δημοσίου κάθε μέρα στη ζωή τους. Γίνονται έτσι ευήκοοι στα καλέσματα της φιλελεύθερης Λάμιας και εύκολα θύματα της Λερναίας.

Δημιουργείται έτσι ένα παράδοξο κενό αντίληψης. Το παράδοξο οφείλεται στο γεγονός του ότι, ό,τι θεωρείται σήμερα δημόσιο σε μεγάλη κλίμακα είναι ιδιωτικό. Το κράτος και οι μηχανισμοί του, ανήκουνε στην πραγματικότητα σε ονομαστές πολιτικές «φίρμες» που το διαχειρίζονται αυθαιρέτως για δικό τους όφελος σαν προσωπικό φέουδο, εξασφαλίζοντας αθέμιτη εξουσία που εκμεταλλεύονται συντροφιά με οικογενειακούς πελάτες ή προστάτες. «Φίρμες» που αποτελούν πολιτικά κόμματα, οικογένειες εξ αίματος, ή συμφερόντων, πρόσωπα δημόσια ή σκοτεινά του πολιτικού ψεύδους ή του παρανόμως επιχειρείν, τα λεγόμενα «αφεντικά». Όλοι αυτοί έχουν τους πελάτες τους, μια τεράστια ποικιλία προσώπων από τους μεγαλοεργολάβους του δημοσίου και του χρήματος έως τον φουκαρά που έλιωσε στην ανεργία ή τον μισθοσυντήρητο και συνταξιούχο εργαζόμενο, τον αδύνατο, ανάπηρο και απαίδευτο, απόρριμμα του συστήματος ή καλύτερα της συστηματικής αδικίας και απανθρωπιάς. Οι αδύνατοι είναι τόσο αδύνατοι που μπορούν να δώσουν την ψυχή τους και όχι μόνο την ψήφο τους.

Ο δημόσιος «τομέας», όπως ονομάζεται, διαμοιράζεται χωρίς την άδεια του πραγματικού ιδιοκτήτη, του λαού, ή της συλλογικότητας. Τη δημόσια ιδιοκτησία εκμεταλλεύονται αυθαίρετοι διαχειριστές, ορισμένοι από τα «αφεντικά».

Ποια μεταρρύθμιση μπορεί να αλλάξει την κατάσταση εάν δεν κατευθυνθεί ενάντια στα πρόσωπα που έχουν την ευθύνη;

Είναι άχρηστα τα μεγάλα λόγια και η κριτική πάνω στις ιδέες ή τις αποφάσεις ή τα σχέδια, αν δεν ληφθούν υπόψη τα πρόσωπα που ευθύνονται.

Τι νόημα έχει η μεταρρύθμιση μιας υπηρεσίας αν δεν αποδοθούν ευθύνες στα πρόσωπα που ήσαν υπεύθυνα για τη διαχείρισή της;

Μόνον ένα σύνθετο σύστημα ανταμοιβής και τιμωρίας μπορεί να παράγει κίνητρα και αντικίνητρα. Είναι φανερό ότι ένα τέτοιο σύστημα θα πρέπει να ισχύει όχι μόνον για τις ανέντιμες διαχειρίσεις, αλλά και για τις έντιμες αλλά αναποτελεσματικές, γιατί το κύριο πρόβλημα ενός γραφειοκρατικού συστήματος, δεν είναι μόνο η έκταση της διαφθοράς, αλλά και της ανικανότητας ή της αναποτελεσματικότητας. Όλα τα παραπάνω ενώ ισχύουν για τον ιδιωτικό «τομέα», κανείς δε διαμαρτύρεται, αν ένας επιχειρηματίας απολύσει ή δικαστικά απαιτήσει ζημίες που υπέστη από έναν υπάλληλό του, πράγμα που συμβαίνει στο δημόσιο.

Είναι φανερό ότι η αποτυχία ή η διαφθορά δεν είναι θέμα μεταρρύθμισης, αλλά θέμα προσώπων.

Αντίθετα σε κάθε λογική σήμερα, επιβραβεύονται οι συνένοχοι της διαφθοράς, όσοι την καλύπτουν, όποιος ευνοεί, ευνοείται. Όσοι αντιστέκονται δεινοπαθούν. Πάρα πολλές φορές η ασυλία καλύπτει τους παράνομους, ακόμη και αν συλληφθούν με το χέρι στο σακούλι.

Σε τέτοιες συνθήκες είναι αναπόφευκτη η αποτυχία σε οιαδήποτε μεταρρύθμιση όσο «δημοκρατική» και μελετημένη κι αν είναι.

Η ερώτηση που προκύπτει από τα παραπάνω, είναι αν πράγματι υπάρχει θέληση για αλλαγή ή μήπως εκτός από τις πολιτικές «φίρμες» με αυτό το σύστημα διαφθοράς κι ανικανότητας βολεύονται και πελάτες τους, ψηφοφόροι κι οπαδοί.

Αν είναι έτσι, καμιά μεταρρύθμιση δεν θα φέρει αλλαγή στους τρόπους και τις μεθόδους της διαφθοράς, ούτε ικανότητα στους ανίκανους.