Εντροπία και βία (27/9/2014)

Όπως είναι γνωστό, εντροπία ενός συστήματος ονομάζεται μια πιθανή μέτρηση του βαθμού αταξίας του συστήματος αυτού ή το μέτρο της αποδιοργάνωσης ενός συστήματος. Μπορούμε να θεωρούμε ασφαλώς ότι όσο μειώνονται οι πιθανότητες η εντροπία μειώνεται. Την τάση αυτή, δηλαδή την τάση προς οργάνωση ενός συστήματος, όταν δηλαδή οι πιθανότητες γίνονται γεγονότα, ονομάζουμε αρνητική εντροπία. Αντίθετα, όσο αποδιοργανώνεται ένα σύστημα και αυξάνονται οι πιθανότητες προς μία χαοτική κατάσταση, η τάση αυτή ονομάζεται θετική εντροπία.

Όσο ένα σύστημα αλληλεπιδρά  με το περιβάλλον του είναι προφανές ότι η θετική και η αρνητική εντροπία κυμαίνονται δαπανώντας η μία την άλλη. Η μείωση της εντροπίας με την αύξηση της οργάνωσης και της τάξης, η αρνητική δηλαδή εντροπία, χαρακτηρίζεται από αύξηση πληροφοριών από την μετατροπή των πιθανοτήτων σε γεγονότα, την μείωση της ελευθερίας των στοιχείων του συστήματος, αφού εκτελούν ορισμένο έργο, την αύξηση των ελέγχων και τέλος την ανάλωση μεγάλων ποσών ενέργειας που απορρέει από την επικράτηση της οργάνωσης στη διαλεκτική αντίφαση μεταξύ τυχαίου και αναγκαιότητας. Αναγκαιότητα που προκύπτει από το πρόγραμμα, που είναι βασική προϋπόθεση κάθε οργάνωσης.

Με τη μικρή εισαγωγή πάνω σε τετριμμένα και γνωστά σε όλους ζητήματα, γίνεται εφικτή μια σύνδεση της έννοιας της βίας και η σχέση της με την διακύμανση της εντροπίας. Οι αλλαγές και οι μετασχηματισμοί είναι χαρακτηριστικά κάθε ανοιχτού συστήματος. Είναι προφανές ότι κάθε μετατροπή από μια κατάσταση σε άλλη εμπεριέχει τη βία σε βαθμό ανάλογο της αλλαγής ή του μετασχηματισμού, εξαιτίας της αντίστασης του παλαιού σχήματος απέναντι στο νέο.

Το γεγονός αυτό κάνει απαραίτητο τον έλεγχο και την εκτίμηση της βίας που απελευθερώνεται.

Το ζητούμενο για τις πράξεις των ανθρώπων είναι το μέτρο αυτής της απαραίτητης παραμέτρου βίας που είναι συμφυής με κάθε απόπειρα προς την κατεύθυνση της οργάνωσης και της τάξης, ώστε να μην ασκείται περιττή ή αναποτελεσματική βία.

Το μέτρο της βίας πρέπει να εξετάζεται ως προς τα όρια, την έκταση, τη διάρκεια, τις αντισταθμιστικές παρεμβάσεις και ενέργειες κ.λ.π.

Η συστηματική εξέταση σαν άξονας έρευνας πρέπει να περιλαμβάνει το αναγκαίο και το αποτελεσματικό, δύο στοιχεία που δεν περιλαμβάνονται στην «κλασσική» εξέταση του χαρακτήρα ενός συστήματος.

Για παράδειγμα, η παραγωγή των υλικών αγαθών και η οικονομική και κοινωνική δομή, μέσω της οποίας αυτή η παραγωγή γίνεται, είναι εκείνη που ασκεί την ισχυρότερη επίδραση στην συμπεριφορά των ανθρώπων ακόμη και στη σκέψη τους. Ισχυρότερη από οποιαδήποτε περιπτωσιακή ιδεολογική ή θρησκευτική τους πίστη. Παρόλα αυτά, η θρησκευτική πίστη ή ιδεολογική διαφορά μπορεί να παίξει, συνειδητά ή ασυνείδητα, ρόλο κυρίαρχο, καθορίζοντας τη στάση που οι άνθρωποι ή ομάδες και κοινωνίες παίρνουν στην σύγκρουσή τους για τον έλεγχο των μέσων παραγωγής, τις πρώτες ύλες, τα μέσα επικοινωνίας και τα ενεργειακά αποθέματα.

Γίνεται έτσι αναγκαίο γι αυτούς που ορίζουν τους στόχους να επιβάλλουν την κατεύθυνσή τους στις απόψεις, στους χαρακτήρες, στις αποφάσεις, στη μάθηση, στις επικοινωνίες, στη δράση, στην ενασχόληση γενικότερα.

Για την επίτευξη των στόχων που μπορούν να επηρεάσουν την κοινωνική ζωή των εθνών και του κόσμου ολόκληρου, είναι απαραίτητο να ταυτιστεί η κατεύθυνση αυτών των στόχων με την κατεύθυνση των κινήτρων μεγάλων μαζών ανθρώπων.

Επίσης είναι αναγκαίο να μπορούν να καταστείλουν κάθε προσπάθεια που στοχεύει αλλού. Δηλαδή το πώς γεννώνται, αναπτύσσονται, καρπίζουν και πεθαίνουν οι εναλλακτικές λύσεις.

Στην ουσία η προσπάθεια των εξουσιαστικών πυρήνων έχει δύο μέτωπα. Το πρώτο αφορά στην υιοθέτηση, από τις μάζες, κατεύθυνσης που ταυτίζεται με τη δική τους. Το δεύτερο στην καταστολή κάθε αντίλογου.

Μέσα σε ένα δυναμικό σύστημα μη αναστρέψιμο, όπως είναι η ιστορία, υπάρχει ένα κλειστό και ανακυκλούμενο σύστημα: η φύση του ανθρώπου, η οποία ως σύνολο παραμένει αναλλοίωτη, δηλαδή, όπως πάνω στην επιφάνεια μιας θάλασσας επιπλέει μια σφαίρα. Η κατάσταση της θάλασσας μπορεί να πάρει άπειρες ποιότητες ενώ η σφαίρα παραμένει σταθερή, φέρεται προς κάθε κατεύθυνση, ακίνητη, σκαμπανεβάζει, περιστρέφεται κ.λ.π.

Αυτή η φύση ορίζεται από έξι σταθερές, ανεξάρτητα εποχής, πολιτισμού, γεωγραφικού τόπου κ.λ.π., ανακυκλώνεται συνεχώς από σταθερά σε σταθερά. Αυτές οι σταθερές είναι η άγνοια, ο φόβος, η επιθυμία, η μάθηση που στερεώνεται από την επιτυχία ή την αποτυχία, η επιθετικότητα και η ιδιαιτερότητα του ατόμου.

Τα εξουσιαστικά κέντρα ή οι ομάδες που τα ελέγχουν μη μπορώντας να ελέγξουν το δυναμικό γίγνεσθαι, προσπαθούν , όχι πάντα με επιτυχία, να εξισορροπούν το κλειστό σύστημα της φύσης του ανθρώπου ενισχύοντας ή αποδυναμώνοντας κατά περίπτωση μία ή περισσότερες σταθερές που συνθέτουν το δυναμικό του.

Το γεγονός ότι είναι φυσικό να εμφανίζεται η βία σε κοινωνικά συστήματα με αυξημένη αρνητική εντροπία δε σημαίνει οπωσδήποτε ηθική δικαίωσή της. Αντίθετα, σ’ αυτά τα συστήματα με έντονη και κυρίαρχη τάση κυβέρνησης και εμπρόθετης ανάπτυξης, πρέπει κατά τον σχεδιασμό των προγραμμάτων και των μετασχηματισμών, να λαμβάνεται υπόψη σοβαρά και υπεύθυνα, όχι το ενδεχόμενο αλλά η βεβαιότητα της ανάλογης αύξησης της βίας.