Έρις και έρως (15/11/2014)

 Η κινητικότητα κάθε ανοικτού συστήματος, όπως είναι η κοινωνία, στηρίζεται στην ετερογένεια, την πολυμορφία και την πολυτροπία των στοιχείων που το συνθέτουν. Τα τρία αυτά χαρακτηριστικά ορίζουν και καθορίζουν, ποιοτικά και ποσοτικά, την αυτονομία κάθε στοιχείου μέσα στο σύστημα και την αλληλεξάρτηση μεταξύ τους, τόσο σε υλικό πεδίο όσο και σε επίπεδο ενέργειας και πληροφορίας.

Παράγονται έτσι ιδιαίτερες σχέσεις μεταξύ τους, πέραν από το ότι ανήκουν στο ίδιο σύστημα. Οι σχέσεις αυτές μπορούν να παίρνουν διάφορες μορφές όπως: δεσμοί, ενώσεις, ζεύξεις κ.λ.π. . Αυτές οι σχέσεις γίνονται αντιληπτές από τον παρατηρητή είτε σαν πλοκή, οπότε αναγνωρίζονται σαν αντιθέσεις είτε σαν πλέξη και κατανοούνται σαν αντιφάσεις. Αυτά τα δίπολα αντιθέσεων και αντιφάσεων αποτελούν την ολότητα και κινούν το σύστημα.

Η εξέταση των δίπολων αυτών δεν πρέπει α γίνεται από τον παρατηρητή με τα εργαλεία της προκατάληψης, όπως δίκαιο – άδικο ή ωραίο – άσχημο κ.λ.π.. Αυτό είναι απαραίτητο γιατί η εξέταση ενός δίπολου με εργαλείο άλλο δίπολο θα έχει ατέρμονη εξέλιξη και μαθηματικά οδηγεί στην πλάνη. Τα δίπολα μέσα σε ένα ανοικτό σύστημα εξετάζονται μόνο σύμφωνα με τη φύση τους και το λειτουργικό μέρος που καλύπτουν στο σύστημα.

Η διαφορά της αυτονομίας των στοιχείων ενός συστήματος σε σχέση με το γένος, τη μορφή και τους τρόπους αλλά και η διαφορά του εντροπικού πρόσημου, δηλαδή η διαφορά της κατεύθυνσης και της ποιότητας της αλληλεξάρτησής τους, δημιουργεί στον παρατηρητή το «εν – διαφέρον» ή το «α – διάφορο» και αυτό γίνεται αντιληπτό σαν αντίθεση ή αντίφαση, στην ουσία σαν έλξη ή απώθηση, σαν έρις ή σαν έρως.

Ο αγώνας της επιβίωσης και η δράση για αυτήν δημιουργεί ένα αποτέλεσμα το οποίο σε σχέση με το αναμενόμενο, δίνει επιβεβαίωση ή όχι αυτού του αγώνα, είτε με πληθώρα είτε με έλλειψη.

Στην περίπτωση αυτής της θετικής ή αρνητικής επιβεβαίωσης η επικοινωνία, με την ευρύτερη έννοιά της, με τη διαλεκτική δηλαδή διαδικασία παράγει την ανάγκη ρύθμισης και έτσι δημιουργείται η ανάγκη του μέτρου.

Με απλούστερα λόγια, το αποτέλεσμα κάθε δράσης εξεταζόμενο σε σχέση με το αναμενόμενο παρουσιάζει πληθώρα ή έλλειψη, για να ρυθμιστεί η επόμενη δράση είναι αναγκαίο ως πρότυπο το μέτρο του πράγματος.

Στην περίπτωση που προκύπτει πληθώρα η πραγμάτωση του σκοπού, σαν δεύτερο ιεραρχημένο βήμα, έχει τη διάρκεια του επιτεύγματος, δηλαδή, το πραγματωμένο να γίνει και διαρκές, αυτό γεννά την ανάγκη της κυριότητας και της κυριαρχίας και έτσι το επίτευγμα εμφανίζεται σταθερό.

Αντιθέτως, αν προκύπτει έλλειψη, η τάση της δράσης, αυτόματα, θα αυξηθεί προς την κατεύθυνση της επίτευξης. Για να ρυθμιστεί η νέα δράση εμφανίζεται και πάλι η ανάγκη του μέτρου.

Με την τοποθέτηση αυτή γίνεται φανερό ότι: είτε στην πληθώρα είτε στην έλλειψη, το μέτρο είναι απαραίτητο. Είναι φανερό επίσης ότι η έλλειψη μέτρου μαθηματικά οδηγεί την τάση δράσης προς την κυριαρχική κατεύθυνση. Δηλαδή, είτε, στην περίπτωση της πληθώρας, για να διατηρηθεί το επίτευγμα είτε, προς την κατεύθυνση της έλλειψης, για να επιτευχθεί ο στόχος.

Στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία σχετικά με τα παραπάνω, η Στοά και ο Επίκουρος προτείνουν σαν εργαλεία του βίου είτε την ηθική είτε την ηδονή. Ενώ ο παρεξηγημένος Πύρων, και μόνον αυτός, αναφέρεται στο μέτρο σαν τρόπο αντιμετώπισης της αμφιβολίας που δημιουργούν τα αντίπολα προτείνοντας μετά την απαραίτητη γι αυτόν κατανόηση του Αδήλου την Ισοσθένεια. Σα συμπέρασμα μπορούμε να πούμε ότι το μέτρο εμφανίζεται όταν χωρίς προκαταλήψεις γίνει κατανοητό ότι τα πράγματα από μόνα τους δε σημαίνουν τίποτα.