Οπαδοί και τζογαδόροι (3-1-2015)

Οπαδός είναι αυτός που ακολουθεί χωρίς αμφισβήτηση , φανερά και ενθουσιαστικά. Χαρακτηριστικό του οπαδισμού είναι η άκριτη στάση κι ακολουθία. Η κριτική, αν και όταν την ασκεί προς το αντικείμενο του οπαδισμού του, είναι ήπια και ανώδυνη. Η κατάσταση του οπαδού ρέπει πάντα προς την πληθώρα, δεν υπάρχει δηλαδή λίγο ή μετρίως οπαδός. Αντίθετα, οι βαθμοί οπαδισμού τείνουν πάντα στην υπερβολή. Παθιασμένος, ορκισμένος, πωρωμένος, φανατικός, κπλ, είναι λίγα από τα επίθετα που χαρακτηρίζουν αυτή τη στάση.

Οπαδός μπορεί να είναι κανείς για οτιδήποτε, όπως και οτιδήποτε μπορεί να οπάζει, δίνοντας την ευκαιρία ή την τιμή, κυρίως όμως, μια πλαστή ασφάλεια στους οπαδούς του.

Σχεδόν όλοι οι τρόποι ζωής κι αντίληψης που λήγουν σε –ισμο έχουν οπαδούς, από τον γυμνισμό έως τον φιλελευθερισμό. Τα πάντα μπορεί να έχουν οπαδούς, θεσμοί, πολιτισμοί, πρόσωπα, αθλήματα, τρόποι διατροφής κλπ. Σχεδόν όλα όσα μπορούν να προσφέρουν ένα έτοιμο πρότυπο και πρόχειρη λύση στο ενστικτώδες ζητούμενο του ανθρώπου να ανήκει κάπου, σ’ ένα συνάθροισμα ή σύνολο, μπορούν να έχουν οπαδούς. Αυτό το ανήκειν σε κάτι ξεχωριστό συμπληρώνει με αλαζονεία και ματαιοφροσύνη την ανοησία και τη μωρία, τα τέσσερα κύρια χαρακτηριστικά του οπαδού. Αυτή η ομαδοποίηση που παρέχει ο οπαδισμός, θα μπορούσε εξωτερικά να θεωρηθεί ότι χαρακτηρίζεται από ομοθυμία, ομοφρονία ή ομοξοδία.  Λάθος μέγα, αντίθετα, οι εσωτερικές διαφορές και συγκρούσεις, έχοντας ένα αντικείμενο με περιορισμένα όρια, γίνονται πιο βίαιες και φανατισμένες. Χαρακτηριστικά που επιβεβαιώνουν είναι οι συγκρούσεις μεταξύ χριστιανών ή μωαμεθανών και κομμουνιστών.

Είναι γεγονός ολοφάνερο ότι όλοι οι νεοέλληνες πολιτικοί, ενώ τους χωρίζουν μύρια όσα, είναι οπαδοί κάποιας ποδοσφαιρικής ομάδας. Οπαδοί σε τέτοιο βαθμό που κατάφεραν τα τελευταία πενήντα χρόνια να μεταφέρουν την ποδοσφαιρική νοοτροπία αλλά και ορολογία στην πολιτική. Στην έκπτωση αυτή της πολιτικής έχει συντελέσει μια ειδικού τύπου «δημοσιογραφία», η αθλητική. Είναι τεράστιος ο αριθμός των ειδικών εντύπων. Ένας παράλληλος και πλαστός κόσμος συντηρείται. Αυτά τα έντυπα είναι μάλλον και το μοναδικό ανάγνωσμα των οπαδών. Μια απίθανη ορολογία, ξύλινη γλώσσα και ανοησία τρέφει και συμπληρώνει το κενό του πολιτισμού που χαρακτηρίζει τον νεοέλληνα. Η Βουλή κι ο δημόσιος χώρος είναι τα γήπεδα, τα κόμματα οι ομάδες, οι πολιτικοί οι παίκτες. Όλα όσα πλαισιώνουν το ποδόσφαιρο και όσα από τα αθλήματα εμποροποιήθηκαν και έγιναν προϊόντα: παρανομίες, μίζες, νοθείες, ψευδολογίες, αλλοιώσεις, δολιότης, σκοτεινοί παράγοντες στα όρια του νόμου, φανατισμός, ακρισία, κ.α., ασκούνται σαν πράξεις, καλλιεργούνται και εκφράζονται στην πολιτική ζωή. Κάθε Κυριακή θα βρεις στο γήπεδο ακόμη κι αυτούς που απουσιάζουν μόνιμα από την Βουλή ή από την πολιτική ζωή. Ο παραγοντισμός κυριάρχησε. Έχουν βάλει τον εμπορικό αθλητισμό στο υπουργείο πολιτισμού, εξάλλου αυτό είναι και το κύριο επιχείρημά τους. Το θέμα του οπαδισμού είναι τεράστιο και θα πρέπει να το μαζεύω τάχιστα, εξάλλου τα σημειώματα αυτά είναι μόνον ερεθίσματα για σκέψη κι επεξεργασία.

Η οργάνωση που επιβάλλει η εμποροποιημένη ζωή του καταναλωτικού πολιτισμού αλλά και η αλαζονεία της επιστήμης, η πλαστή ιδεολογία του «τα πάντα είναι εφικτά για τον άνθρωπο», αποστέρησε από την κοινωνική ζωή το τυχαίο. Τα πάντα πρέπει να συμβαίνουν με αρνητική εντροπία. Έλεγχοι, κατανάλωση και στέρηση της δημιουργικής ελευθερίας.

Επειδή όμως το τυχαίο και το αβέβαιο αποτέλεσμα είναι κίνητρο ζωής, η αβέβαιη έκβαση σπινθήρας δημιουργίας, οι άνθρωποι, έχοντας στερηθεί τα φυσικά κίνητρα, τζογάρουν.

Ο τζόγος είναι καταρχάς παίγνιο, αλλά αυτό το στοιχείο έχει χαθεί, έχει γίνει στοιχείο και τρόπος να συμπληρωθεί με λίγη αβεβαιότητα η άκαμπτη και ασήμαντη ζωή που επέβαλε η λατρεία του κέρδους. Στην άρρωστη αναζήτηση της ασφάλειας, το αντίδοτο του ρίσκου.

Τζόγος, διαδικτυακός,  ηλεκτρονικός, στοιχήματα, προγνωστικά, ιππόδρομος, καζίνο, ζάρια, χαρτοπαίγνια. Ακόμη και στοιχήματα για αναμενόμενα γεγονότα, γεννήσεις, θανάτους και ό,τι φανταστεί κανείς. Τα σύγχρονα τηλεμέσα άνοιξαν τον δρόμο και για την διεθνοποίηση του τζόγου. Από τους Αμπελόκηπους, μ’ έναν βαρύ γλυκό μπροστά σου, μπορεί να στοιχηματίσεις συγχρόνως για μια ιπποδρομία στην Ισπανία, για έναν αγώνα φόρμουλα 1 στο Μεξικό, για το αποτέλεσμα των εκλογών στην Αυστραλία και για ό,τι άλλο τραβάει η ψυχή σου.

Η σοφή λαϊκή αντίληψη του μάστορα λέει ότι «τζογάρει» κάθε εξάρτημα μηχανής ενώ σε μια αρμονική κατάσταση δεν θα ‘πρεπε να «παίζει» αλλά να «εφαρμόζει». Τζόγο δηλαδή, ονομάζει κάθε ενδιάμεσο κενό. Όλοι οι τζογαδόροι αυτό το κενό στη ζωή τους θέλουν να εξαφανίσουν. Τι γίνεται όμως όταν τζογάρει το τιμόνι ή οι τροχοί;

Όσο πιο καθυστερημένη και συντηρητική είναι μια κοινωνία, τόσο ο τζόγος είναι διαδεδομένος. Όσο η παράλογη ασφάλεια γίνεται ζητούμενο τόσο η επιτυχία σε μια κατάσταση αόριστης έκβασης γίνεται το ποθούμενο. Η νεοελληνική κοινωνία έχει όλα τα χαρακτηριστικά: καθυστερημένη και συντηρητική, ανασφαλής και με αβέβαιο μέλλον. Χωρίς δημιουργικότητα, μιμητική της ψευδοπολυτέλειας της δύσης, ανώριμη πολιτικά, φανατικά οπαδική, δοξομανής, ζει την μετακαταναλωτική πτώση της.