Δογματική Ακαμψία (9/5/2015)

Οι τεχνοκράτες ειδικοί, οι δημοσιογράφοι, οι μεταπράτες κεφαλαιούχοι και οι πολιτικοί που εξυπηρετήθηκαν απ’ αυτούς τους ισχυρούς και παντογνώστες, οδήγησαν την ελληνική κοινωνία στη σημερινή κατάσταση της αδιέξοδης σύγχυσης. Είναι ολοφάνερο και σίγουρο ότι αυτά τα ίδια πρόσωπα και οι ρέπλικές τους δεν έχουν την ικανότητα να σχεδιάσουν και να οδηγήσουν σε έξοδο από αυτήν.

Έτσι όπως εξελίσσεται, η σύγχρονη πολιτική κατάσταση, με την επικράτηση της παγκοσμιοποιημένης κατανάλωσης, του ανταγωνισμού, της κυριαρχίας του κέρδους και της εικόνας πάνω στην ποιότητα και στην ουσία των πραγμάτων, κάθε πιθανότητα σωτηρίας γίνεται συνεχώς όλο και πιο απόμακρη και θολή.

Από πολλούς σοφούς και παντογνώστες προτείνεται σαν εναλλακτική οδός η ατομική εξέλιξη, πρόταση το ίδιο απίθανης αποτελεσματικότητας αφού μια υποτιθέμενη πολιτική αλλαγή έχει ανάγκη μαζικότητας προσπαθειών. Είναι προφανές ότι μια τόσο γενικευμένη αλλαγή έχει σαν προϋπόθεση τη συναίνεση των πολιτών και τον έλεγχο των μέσων διάχυσης.

Εκτός των άλλων θετικών αποτελεσμάτων η μαζικότητα μιας ποιοτικής εξέλιξης θα εξασφάλιζε αριθμούς ικανών πολιτών σε θέση να διαδεχθούν και να αναλάβουν την καθοδήγηση της κοινωνίας προς μία κατεύθυνση λύσης των σημερινών προβλημάτων, κυρίως όμως των αυριανών, που θα είναι και δυσκολότερα.

Κοινωνίες σε εξέλιξη ποιοτική, στο ατομικό αλλά και στο συνολικό πεδίο θα είναι σε θέση να ελέγξουν τους ειδικούς και να εκλέξουν τους ικανούς πολιτικούς. Πολιτικούς προσανατολισμένους προς τη δημιουργία ανοικτών και δημοκρατικών κοινωνιών. Στην πράξη όμως δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος αφού για τα παραπάνω απαιτούνται πολιτικές αποφάσεις, κυρίως για τα μέσα διάχυσης (ΜΜΕ). Κάθε λύση θα είναι ανέφικτη ή ελάχιστα αποτελεσματική όσο τα μέσα αυτά δεν μετασχηματίζονται σε μέσα πολιτισμικής και παιδευτικής ποιότητας, πράγμα για το οποίο απαιτούνται πολιτικές αποφάσεις.

Όσοι διατηρούν ακόμη, στην πατρίδα μας, την ικανότητα κρίσης και διάκρισης, γενικότερα όσοι «σκέπτονται» γνωρίζουν ότι η δυτικού τύπου δημοκρατία είναι ακόμα ζητούμενο για τους Έλληνες. Στη σημερινή συγκυρία η επικέντρωση στο οικονομικό και νομισματικό πρόβλημα, παρόλον ότι είναι καίριο και κύριο ζήτημα, καλύπτει και συσκοτίζει την έκταση και το μέγεθος των άλλων πτυχών της κρίσης.

Εκτός από την επικοινωνιακή και την εριστική διαλεκτική υπάρχει και η διαλεκτική της υπέρβασης, όπου το ζητούμενο δεν είναι ο συμβιβασμός μεταξύ των αντιφάσεων ή των αντιθετικών προτάσεων, ούτε το παζάρι ή η νίκη μιας άποψης πάνω στην άλλη. Το ζητούμενο σ’ αυτήν είναι κάτι νέο, χωρίς να αγνοούνται τα δεδομένα, μια σύμφαση των αντιφάσεων ή μία σύνθεση των αντιθέσεων προς κάτι νέο. Η διαλεκτική τέχνη της υπέρβασης παραμένει άγνωστη, όπως φαίνεται, για τους Έλληνες πολιτικούς, παρόλον ότι αυτή η ίδια η ελληνική λέξη (η διαλεκτική) χρησιμοποιείται σαν δάνειο από πάρα πολλές γλώσσες. Η μόνη διαλεκτική που γνωρίζουν είναι η εριστική και η διαλεκτική της βίας.

Η φιλοσοφία της «φύσης» έχει εμπλουτιστεί με μια δεύτερη αλήθεια εκτός της σχετικότητας εδώ κι εκατό χρόνια. Η θεώρηση αυτή εξετάζει τις πιθανότητες μετάβασης ενός συστήματος από μια κατάσταση σε άλλη. Σύμφωνα με αυτήν, δεν υπάρχει η λεγόμενη «αντικειμενικότητα», ο παρατηρητής δηλαδή του φαινόμενου δε μπορεί να εξαιρεθεί από το γεγονός. Αυτό σημαίνει ότι η πιθανότητα μετάβασης ενός συστήματος από μια κατάσταση σε άλλη είναι απροσδιόριστη. Οι εσωτερικές συγκρούσεις και το πώς και με ποιους τρόπους αυτές θα διευθετηθούν θα καθορίσει το μετασχηματισμό.

Η γνώση δε βασίζεται στην εμπειρική πραγματικότητα αλλά στην υποκειμενική αντίληψη και στα πρότυπα που κατασκευάζονται από αυτή και το ηγεμονικό «εγώ» που την καθορί

Όταν ένα πολιτικό ή κοινωνικό σύστημα παραμένει άκαμπτο και δογματικό δεν επιτρέπει να αναπτυχθούν εσωτερικά οι δυνάμεις επαναρρύθμισής του, δεν συνειδητοποιεί δηλαδή, τις εσωτερικές αντιφάσεις κι αντιθέσεις των στοιχείων που το συγκροτούν.

Μια άλλη αδυναμία ενός τέτοιου συστήματος είναι το ότι δε μπορεί να αφομοιώσει από το περιβάλλον ύλη, ενέργεια και πληροφορίες με εκλεκτική διάκριση και έτσι αντί της αφομοίωσης, δηλαδή με συντονία με τις δυνατότητές του, εξομοιώνει ό,τι δέχεται από το περιβάλλον μαϊμουδίζει δηλαδή, ενώ λόγω της δογματικής ακαμψίας θέλει να διατηρήσει την οργάνωσή του ως έχει.

Σαν αποτέλεσμα αυτής της αφύσικης προσαρμογής αλλάζει τη δομή του, δηλαδή τους τρόπους που τα στοιχεία του συνδέονται μεταξύ τους. Με απλούστερα λόγια, το ότι παραμελεί τη δυνατότητα που του παρέχει μια διαλεκτική υπέρβαση των εσωτερικών αντιφάσεων κατά φύση θα εκδηλωθεί σαν σύγκρουση και βία. Μια τέτοια κατάσταση νομοτελειακά θα καταλήξει στη διαίρεση του συστήματος, στην έκρηξη ή την κατάρρευση, ανεξάρτητα από τις αιτίες που προκαλούν τις αντιφάσεις και τις αντιθέσεις.

Μια τέτοια κατάσταση σήμερα είναι η σύγκρουση της Ευρωπαϊκής ένωσης με την Ελλάδα, αλλά και η σύγκρουση της κυβέρνησης με την αντιπολίτευση. Η ουσία της κρίσης είναι αυτή, δηλαδή, ο δογματισμός και η ακαμψία.

Σε κάθε σύγκρουση η διαφορές ξεπερνιούνται ή αγνοούνται εξαιτίας της δυναμικής που παράγει η ίδια η σύγκρουση και της αναγκαιότητας που αυτή επιβάλλει. Αυτό που συνήθως λέγεται περί δέντρου και δάσους. Πράγμα που κάνει κάθε απόπειρα λύσης να αναβάλλεται εις το διηνεκές.