Η «μπούρκα» σαν πολιτικό κεφάλαιο (23/11/2015)

Είναι γνωστό σε όσους ασχολούνται σοβαρά με τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, ότι το παθολογικό και μηχανιστικό «εγώ» και η αίσθηση της «εαυτότητας» που προκύπτει, ακόμη κι αν δεν υπάρχει εχθρός, τον εφευρίσκει.

Η αστείρευτη ανάγκη επιβεβαίωσης που χαρακτηρίζει αυτή την παθολογία, έστω και μερικά, καλύπτεται με την σύγκρουση, τον ανταγωνισμό και τη βία.

Για να γίνουν κατανοητά τα όσα συμβαίνουν στις σύγχρονες μεταμοντέρνες και παγκοσμιοποιημένες κοινωνίες, πρέπει να γίνει μια αυθαίρετη, κατά τα άλλα, μεταφορά της «εαυτότητας» από το ατομικό στο συλλογικό πεδίο. Αυτό που πολύ απλά λέμε, σαν να είναι εύκολα κατανοητό, «συλλογικό εγώ» είτε στη Δύση είτε στην Ανατολή.

Ζούμε μια σύγκρουση μεταξύ του επίγειου παράδεισου της «κατανάλωσης» και του επουράνιου παράδεισου ανταμοιβής των «μαρτύρων».

Η χριστιανική θεολογία, πιο εύκαμπτη από την Ισλαμική, φρόντισε να υπάρχει και μια δεύτερη κρίση, ένα εφετείο ας πούμε, το της δεύτερης παρουσίας. Η ίδια ευκαμψία επέτρεψε την συνύπαρξη της θρησκείας με το λαϊκό κράτος, κουτσά – στραβά, αλλά υπάρχει. Πράγμα που συνέβει τόσο λόγω της μεταρρύθμισης του δόγματος όσο και της κοινωνικής ελευθερίας έκφρασης που αυτή προκάλεσε. Αυτό βέβαια ισχύει για τους καθολικούς και όχι για τους ορθόδοξους.

Άλλος λόγος του ισχυρού λαϊκού κράτους στη Δύση είναι η εξαρτηματική σχέση της επιστήμης και των εφαρμογών της μόνο με την πολιτική εξουσία αλλά και η ελεύθερη, σε ορισμένο πλαίσιο βέβαια, της κοινωνικής και πολιτισμικής δημιουργίας.

Το Ισλάμ απέναντι στη Δύση διεκδικεί μέχρι και σήμερα την πολιτική εξουσία και όλα όσα απορρέουν από αυτή. Δεν έχει όμως στην πλάτη του μια θρησκευτική μεταρρύθμιση, ούτε αναγέννηση και τεχνολογικό και πολιτικό πολιτισμό. Δεν έχει επίσης ιεραρχημένο Κλήρο με δομή κι οργάνωση. Έτσι το Κοράνι ερμηνεύεται από τον κάθε ένα Μουλά ή Ιμάμη με αποτέλεσμα την αυθαίρετη και στείρα αυστηρότητα, το απόλυτο και τη βία.

Η θρησκεία είναι γνωστό ότι δηλώνει γενικά τη σχέση του ανθρώπου με το ιερό, το απαραβίαστο, μια παντοδύναμη οντότητα, κάτι χαοτικό. Είναι συνυφασμένη με τον πολιτισμό όπως αυτός εκφράζεται είτε σαν ατομική είτε σαν κοινωνική συμπεριφορά.

Θεμελιακή αρχή στις θρησκείες είναι η πεποίθηση ότι μέσα απ’ την ορθή σχέση με την κοσμική δύναμη ή τις δυνάμεις, ο άνθρωπος μπορεί να βρει τη σωτηρία του. Το Θείο κατανοείται από τον ανθρώπινο νου σαν κάτι που είναι συγχρόνως μυστηριώδες και συγκινησιακό, φοβερό  αλλά και ελκυστικό.

Τα σωτηριολογικά δόγματα μπορούν να ερμηνευτούν και να αποδειχθούν πέρα από κάθε μέτρο ενισχυτικά είτε της ατομιστικής, είτε μιας συλλογικής «εαυτότητας» και να αποτελέσουν τη δομή και τους τρόπους λειτουργίας κάθε μορφής καταπίεσης, τυραννίας και βίας. Το ίδιο εξάλλου συμβαίνει και για κάθε ιδεοληψία ή ιδεολογία η οποία γίνεται αποδεκτή σαν θρησκεία. Ο διάλογος ή η αμφιβολία, η δημοκρατία γενικότερα, δεν έχουν θέση στις θρησκείες και στις ιδεολογίες. Η μόνη διαφορά μεταξύ θρησκείας και ιδεολογίας είναι το ότι η τελευταία δεν χρειάζεται έναν νοητό κόσμο εντελώς διαφορετικό από τον παρόντα. Η θρησκευτική ή η ιδεολογική δέσμευση περιλαμβάνει τα πάντα και επιδρά στη σκέψη, στα συναισθήματα και τη συμπεριφορά.

Το μεγαλύτερο ίσως πρόβλημα με το οποίο έρχεται αντιμέτωπη η πίστη στο θείο ον, είναι το πρόβλημα της ασυνέπειάς του απέναντι στην αδικία, τον πόνο και την δυστυχία του ανθρώπινου κόσμου. Αν δεν μπορεί, δεν είναι παντοδύναμος. Αν δεν γνωρίζει, δεν είναι παντογνώστης. Αν μπορεί και δεν το κάνει, δεν είναι πανάγαθος. Σε αυτό το σημείο τα ιερατεία φρόντισαν να εισάγουν την αρχή της αγνωσίας του μικρού ανθρώπου έναντι των βουλών του Θεού.

Στην Ανατολή η εξουσιαστική κάστα των Ιμάμηδων και των Μουλάδων βάζει τα ζωηρά παιδιά μπροστά στο Κοράνι προκειμένου να μείνει ανενόχλητη. Στη Δύση τα βάζουν μπροστά στην τηλεόραση.

Σε πολλές ισλαμικές χώρες πριν από εξήντα περίπου χρόνια, οι πιο λαϊκοί αλλά όχι οι πιο προοδευτική τάξη των επαγγελματιών του στρατού, αναγνωρίζοντας ότι απέναντι στη μετα-αποικιακή Δύση ήταν απαραίτητη μια κοινωνική μεταρρύθμιση κατέλαβε την εξουσία με πραξικοπήματα παραμερίζοντας τους Μουλάδες. Δημιουργήθηκε έτσι, ένα γενικό κλήμα ελευθερίας, όχι βέβαια όπως το γνωρίζουμε στη Δύση. Πανεπιστήμια ιδρύθηκαν, τα κορίτσια μορφώνονταν, οι νέοι άνθρωποι άρχισαν να αποκτούν πολιτική συνείδηση. Το γεγονός αυτό και η τροπή της κοινωνικοποίησης που πήρε αυτή η μεταρρύθμιση δεν ήταν αρεστή στον κόσμο της Δύσης. Ήταν φυσικό για τους τεχνοκράτες στρατιωτικούς, παιδιά φτωχών οικογενειών, να στραφούν προς το σοσιαλιστικό πρότυπο και τους Σοβιετικούς για βοήθεια. Η συνεργασία με τους Δυτικούς μόλις πρόσφατα πρώην αφεντικούς, αποκλειόταν από τα πράγματα. Εντελώς «τυχαία» ο πλούτος του ενός μπλοκ είναι ακόμη και σήμερα απαραίτητο για την επιβίωση του άλλου μπλοκ. Ο σωρευμένος πλούτος των πρώην αποικιοκρατών, και όχι μόνον ο υλικός, βρίσκεται απέναντι στο πετρέλαιο, πάνω στο οποίο κυριολεκτικά ζει και υπάρχει το Ισλάμ.

Η Δυτικοί κυρίαρχοι της αγοράς του πετρελαίου, έκαναν τα πάντα για να ματαιώσουν τις εθνικοποιήσεις. Όσοι απ’ τους δικτάτορες συνεργάστηκαν αφέθηκαν να διαχειρίζονται τα πετρέλαια καταπιέζοντας τους πολίτες των χωρών τους. Οι άλλοι, πολεμήθηκαν με λύσσα. Οι εμίρηδες του Κόλπου συνεταιρίστηκαν με τις Αδερφές του Πετρελαίου και οι Σοβιετικοί εκμεταλλεύτηκαν κατά κόρο την κατάσταση προς ίδιο όφελος.

Με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης η μέχρι τότε ισορροπία που και αυτή λεγόταν του τρόμου, του πυρηνικού όμως, ανετράπει. Το ξαναμοίρασμα ήταν απαραίτητο.

Οι δικτάτορες και οι δυναστείες που αυτοί δημιούργησαν όσο χρόνο εξυπηρετούσαν τους πετρελαιάδες αφέθηκαν ήσυχοι. Η παγκοσμιοποιημένη όμως αγορά, απαιτούσε νέα μοιρασιά κι έτσι και οι τελευταίοι πολεμήθηκαν και έπεσαν και αυτοί μέχρι τη λεγόμενη «αραβική άνοιξη».

Ο νέος εχθρός, η Παλαιστινιακή καταρχάς τρομοκρατία και η Ισλαμιστική των ημερών μας, εξυπηρέτησε τα μέγιστα στο να δημιουργηθεί ένα νομικό πλέγμα «ασφαλείας» το λένε, με το οποίο οι Δυτικοί κυρίαρχοι ελέγχουν το σύνολο των πολιτών τους, αλλά και την Ανατολή.

Αυτό όμως που τρομοκρατεί τους Δυτικούς στην πραγματικότητα δεν είναι οι δολοφονίες των αθώων πολιτών τους αλλά η ένοπλη αμφισβήτηση της κυριαρχίας τους. Όλοι, Δυτικοί και Ανατολικοί, πρέπει να υποταχθούν στη δύναμή τους.

Τα εγκλήματα των τελευταίων ημερών στο Παρίσι θα τα εκμεταλλευτούν για μια σειρά νέων ελέγχων. Το Ισλάμ των Μουλάδων είναι ναζιστικό κίνημα με ρατσιστικό χαρακτήρα. Είναι γνωστό ότι γι αυτούς οι γυναίκες είναι κατώτερα πλάσματα ακόμα και γι αυτούς που υποκριτικά διαδηλώνουν σήμερα στο Παρίσι με ψευτοσυνθήματα όπως «όχι στο όνομά μου» αλλά έχοντας τις γυναίκες και τις κόρες τους μαντηλοδεμέμες. Ακόμη είναι ναζιστικό γιατί είναι επεκτατικό, η Ευρώπη είναι ελκυστική με τον σωρευμένο πλούτο για τον οποίο εκατομμύρια εργάτες δυτικοί και μουσουλμάνοι, δούλεψαν επί αιώνες.

Όποιον ανθρώπινο κόσμο κι αν οραματιζόμαστε, αυτός δε μπορεί να υπάρξει χωρίς διαδικασίες κοινωνικοποίησης, ό,τι κι αν σημαίνει αυτή για τους ανθρώπους, κυρίως δηλαδή συνθήκες παίδευσης και εργασίας σαν οργάνωση και περιεχόμενο. Τα προβλήματα εμφανίζονται όταν αυτή η κοινωνικοποίηση οργανώνεται πίσω από τις πλάτες των ανθρώπων ή των πολιτών με βάση τα συμφέροντα ορισμένων τάξεων ή με βάση παγιωμένους θεσμούς που την καθορίζουν. Με ετερόνομους τρόπους, όχι από  μια δημοκρατική ελεύθερη και αυτόνομη από υπάρχουσες δεσμεύσεις διαδικασία.

Ζητούμενο είναι δηλαδή το εάν υπάρχει μια διαδικασία ενεργούς συμμετοχής στη διαμόρφωση του σχεδιασμού των μέσων και των εργαλείων της γνώσης και επομένως των αποφάσεων και της πολιτικής. Ακόμη και το αριστερό κράτος, όπου κι αν αυτό δημιουργήθηκε, ακολούθησε αυτή την από τα πάνω ετερόνομη διαδικασία. Με αυτόν τον τρόπο, τον λαϊκό κράτος ή η θεοκρατία, είναι ένας θεσμός που εκφράζει την πολιτική κοινωνικοποίηση μόνον στην εξουσιαστική της όψη. Έτσι, ο πολίτης ή ο πιστός εύκολα χειραγωγείται. Η χρήση υλικών ή «πνευματικών» δεδομένων ή αγαθών δεν προδικάζει ούτε περικλείει τη συμμετοχή του πολίτη ή του πιστού στις διαδικασίες παραγωγής.

Τόσο στη Δύση όσο και στην Ανατολή η επικρατούσα θεολογική άποψη μαζί με την ιεραρχία και τον Κλήρο που την υπηρετούν σαν ενιαίο σύστημα και σαν παραεξουσιαστική γραφειοκρατεία δημιουργούν εμπόδιο στην κοινωνικοποίηση που απαιτείται από τις τεχνολογικές εφαρμογές, τις οικονομικές ανισότητες και την οικολογική απορρύθμιση. Στην αρχή του 21^ου αιώνα η εξουσίες αρνούνται να προβούν σε θεολογικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις και αναζητήσεις που θα πρόσφεραν στην κοινωνία διεξόδους από την σύγχυση που προκαλεί η εκτός ελέγχου επιστημονική έρευνα και οι εφαρμογές της, αλλά και η παγκοσμιοποιημένη καταναλωτική μανία. Θεωρείται ότι οι δυστυχείς που καθημερινά πεθαίνουν είτε σαν μετανάστες είτε σαν πρόσφυγες, φεύγουν από τον πόλεμο ή την φτώχεια και δεν καταλαβαίνουν ή κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν ότι αυτοί δεν φεύγουν από κάπου, αλλά πάνε προς τα σούπερ μάρκετ. Ο πρόσφυγας δεν διαλέγει που θα πάει, αν είναι Σουηδία ή Γερμανία, απλά προσφεύγει.

Το λαϊκό ή θεοκρατικό σύστημα που αρνείται, το κάνει σαν σύστημα το οποίο έχει εξασφαλίσει τη μόνιμη συμμετοχή του στη νομή της εξουσίας υποστηριζόμενο από τους κατέχοντες τον σωρευμένο πλούτο, από τη μακρόχρονη επιβολή του στην κοινωνία μη θέλοντας να διακινδυνεύσει τα πλεονεκτήματα και τα προνόμια που αυτή η υποστήριξη του παρέχει.

Εκείνοι που έχουν ανάγκη μια θρησκεία ή μια ιδεολογία είναι εκείνοι που σε ορισμένο ή σχετικό βαθμό έχουν εκπαιδευθεί ή ασκηθεί να την έχουν σαν ανάγκη. Σε μια δοσμένη εποχή ο υπάρχων πολιτισμός και η προσωπικότητα του καθενός συσχετίζουν τα κίνητρα και τη συμπεριφορά τους σύμφωνα με το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο συντελείται η όποια κοινωνικοποίηση και η εκπαίδευση. Αυτό ισχύει τόσο στη Δύση όσο και στην Ανατολή. Στην πράξη, μια θρησκεία ή μια ιδεολογία είναι ένα ιδιαίτερο σύστημα (ή συνάθροισμα συστημάτων) στο οποίο διαπλέκονται μεταξύ τους δόγματα, μύθοι, συναισθήματα, θεσμοί, ιεροτελεστίες κλπ.

Μια ορισμένη ιδεολογία μπορεί να συγγενεύει με θρησκεία στο βαθμό που απαιτεί από τους οπαδούς της αφοσίωση και δέσμευση ανάλογη με τον τρόπο ζωής, όπως αυτή που χαρακτηρίζει τους θρησκευόμενους. Η μαντίλα και η μπούρκα, η καταπίεση των γυναικών, οι φυλακές με  τους πολιτικούς κρατούμενους στο Ισραήλ και στα Βασίλεια – Δικτατορίες του Κόλπου και της Σαουδικής Αραβίας είναι πολιτικό κεφάλαιο, τόσο των Μουλάδων, όσο και των πετρελαιάδων. Η προσδοκώμενη ωφέλεια είναι το ισχυρότερο κίνητρο. Η ματαίωσή της οδηγάει στη βία. Αν η ιδιοσυγκρασία και η εκπαίδευση έχει παθητικό χαρακτήρα, οδηγάει στην υποταγή, στα ναρκωτικά ή την αυτοκτονία. Αν έχει όμως επιθετικό χαρακτήρα οδηγάει κατευθείαν στη βία και στο έγκλημα.

Η θρησκευτική ή ιδεολογική παρόρμηση η οποία δεν μπορεί για διάφορους λόγους να εξαρτηθεί από αγώνες κοινωνικοποίησης, ικανοποιείται με στράτευση σε ένα εγκληματικό σκοπό. Αυτό είναι η Τζιχάντ ή η όποια «τρομοκρατία».

Είναι εξοργιστική η υποκρισία της αστικής Ευρώπης. Κανένα έγκλημα δεν αιτιολογείται ούτε δικαιολογείται αλλά ούτε και αντισταθμίζεται.

Τα μαρτύρια των ιθαγενών στις αποικίες, η σφαγή των Κογκολέζων και του Λουμούμπα και των Αλγερινών μαχητών, η εξόντωση των αμάχων και μάλιστα από τακτικό στρατό στα στρατόπεδα των Παλαιστινίων προσφύγων ή τα αέρια ενάντια στους άμαχους του Ιράκ ή τις σφαγές των Κούρδων (τους Αρμένιους και τους Πόντιους δεν τους αναφέρω καν), τα ναζιστικά στρατόπεδα εξόντωσης, το Χορτιάτη, το Δίστομο, την Κάνδανο και τόσα άλλα θυσιαστήρια της κυριαρχικής μανίας φαίνεται ότι ξεχάστηκαν.

Ήμουν πολύ νεότερος όταν ρώτησα τον ασκητή γεροδάσκαλο, πως βρίσκει κανείς τον αίτιο για τέτοια γεγονότα, εκείνος μου απάντησε ότι αυτουργός είναι αυτός που ωφελείται. Η ελευθερία σχετικοποιείται εύκολα, το ίδιο και η ισότητα. Η αδελφοσύνη όμως παραμένει ζητούμενο.

Εάν είναι αλήθεια ότι η ζωή έχει κάτι θείο μέσα της, τότε όλοι όσοι κακοποιούν, βασανίζουν ή θανατώνουν ανθρώπους και τα άλλα πλάσματα, το κάνουν και ενάντια στο Θεό. Το βιόσωμα σαν ύλη έχει στη φύση του το πάλεμα, την αλλαγή της μορφής, τον μετασχηματισμό που εμείς στην μικρότητά μας ονομάσαμε θάνατο. Ο Θεός όμως είναι αθάνατος, αιώνιος, αμετάλλακτος και ωραίος. Ποιοι είναι όμως οι εχθροί του; Ίσως αυτοί που δεν έχουν αναγνωρίσει το θείο μέσα τους, αυτό που τους επιτρέπει να ζουν. Το πλησιάζουν μόνο χτυπώντας το σώμα των άλλων, έτσι η αγνωμοσύνη, η στέρηση και η έχθρα τους για το ωραίο τους οδηγεί σε πράξεις απαίσιες. Το ίδιο εξάλλου απαίσια φέρονται ανατινάζοντας το δικό τους σώμα, τον Θεό μέσα τους.